Syracuse en Ortygie: 2700 jaar geschiedenis op 1 Siciliaans eiland
Het magische Ortygie: waar de legendarische Arethusa’s tranen nog steeds vloeien
Op het uiterste puntje van Sicilië ligt een stad die al 2700 jaar de loop van de westerse beschaving beïnvloedt. Syracuse, ooit machtiger dan Athene, en haar historische hart Ortygie vormen samen een levend openluchtmuseum waar elke steeg, kerk en ruïne een verhaal vertelt. Als ik door de smalle straatjes van Ortygie wandel, voel ik de lagen geschiedenis onder mijn voeten – Grieks, Romeins, Byzantijns, Arabisch en Barok – allemaal verweven tot een fascinerend cultureel tapijt.
Het eiland Ortygie, verbonden met het vasteland door drie bruggen, is waar alles begon toen Griekse kolonisten uit Korinthe hier in 734 v.Chr. voet aan wal zetten. De legende verhaalt dat de nimf Arethusa hier haar toevlucht zocht, en haar tranen vormden de zoetwaterbron die nog steeds midden in Syracuse stroomt.
“Syracuse is voor mij de perfecte synthese van Sicilië,” vertelt Paolo Giansiracusa, lokale kunsthistoricus. “Het is een stad waar je letterlijk door de tijd kunt wandelen, van de Griekse tempels tot de barokke pleinen, allemaal binnen enkele honderden meters.”
Een kathedraal gebouwd op 2500 jaar geloof
Het kloppende hart van Ortygie is de Duomo, een kathedraal die elk belangrijk tijdperk in de geschiedenis van de stad weerspiegelt. Wat op het eerste gezicht een typisch barokke kerk lijkt, onthult bij nadere inspectie een verbazingwekkend geheim: de muren zijn gebouwd rond de massieve Dorische zuilen van een Griekse tempel uit de 5e eeuw v.Chr., gewijd aan Athena.
Wandel naar binnen en sta versteld van het unieke schouwspel waar 26 antieke Griekse zuilen nu onderdeel zijn van de christelijke structuur. Dit is geen museum – het is een levende getuigenis van hoe religies en beschavingen hier naadloos in elkaar overlopen.
De kathedraal staat trots aan de rand van het prachtige Piazza del Duomo, omringd door honingkleurige barokke gebouwen die in de late namiddagzon gouden tinten aannemen. Na een dag verkennen is dit de perfecte plek om neer te strijken bij een van de terrasjes en te genieten van een verfrissende granita terwijl de lokale bevolking hun passeggiata (avondwandeling) maakt.
Weerspiegeling van 3000 jaar cultuur in de Fontana Aretusa
Aan de rand van Ortygie, waar het eiland de Ionische Zee kust, ligt een van de meest mystieke plekken van Syracuse: de Fontana Aretusa. Deze natuurlijke zoetwaterbron, omringd door papyrusplanten (de enige natuurlijke papyrus in Europa), is al sinds de Griekse tijd een heilige plek.
De legende verhaalt dat de nimf Arethusa, achtervolgd door de riviergod Alfeo, door de godin Artemis in een waterbron werd veranderd om aan haar belager te ontsnappen. Er wordt gezegd dat de rivier Alfeo onder de zee door van Griekenland naar Sicilië stroomt om zich hier met Arethusa te verenigen – een prachtige metafoor voor de Griekse oorsprong van Syracuse.
“De fontein is meer dan alleen een toeristische attractie,” legt Maria Catalano, lokale gids, uit. “Voor de Syracusanen vertegenwoordigt het onze verbinding met het water, met Griekenland, en met onze mythische oorsprong. Het is een plek waar geschiedenis en legende samenkomen.”
Het archeologisch park: waar 15.000 toeschouwers de klassieke drama’s beleefden
Op een korte wandeling van Ortygie ligt het indrukwekkende Archeologische Park Neapolis, waar het beroemde Griekse theater nog steeds de bezoeker in vervoering brengt. Uitgehouwen in de rotsen in de 5e eeuw v.Chr. en later door de Romeinen aangepast, kon dit theater 15.000 toeschouwers herbergen die kwamen genieten van de werken van Aeschylus, Sophocles en Euripides.
Het is een duizelingwekkende gedachte dat hier, meer dan 2400 jaar geleden, de premières plaatsvonden van toneelstukken die nu tot de klassieke meesterwerken worden gerekend. Elk jaar in mei en juni komt deze traditie weer tot leven tijdens het Griekse theaterfestival, wanneer de oude drama’s worden opgevoerd tegen de achtergrond van de ondergaande Siciliaanse zon.
In hetzelfde park vind je de Latomie del Paradiso, gigantische kalksteengroeven die door duizenden slaven werden uitgehakt. De beroemdste is het “Oor van Dionysius”, een grot met een perfecte akoestiek waarvan wordt gezegd dat de tiran Dionysius het gebruikte om gevangenen af te luisteren.
Culinaire erfenis: 8 beschavingen op één Siciliaans bord
In Syracuse proef je letterlijk de geschiedenis. De lokale keuken is een smakelijke weerspiegeling van alle beschavingen die hier hun sporen hebben nagelaten. Van Griekse olijfolie en Arabische zoetigheden tot Spaanse tomaten en Franse patisserie – alles komt samen in gerechten die nergens anders te vinden zijn.
Begin je dag op de levendige markt van Ortygie, waar vishandelaren luidkeels hun verse vangst aanprijzen en boeren trots hun felgekleurde producten uitstallen. Proef de arancini (gefrituurde rijstballen) en cannoli gevuld met zoete ricotta – beide erfenissen van de Arabische overheersing.
“Onze keuken is zoals onze geschiedenis – een mengelmoes van invloeden die samen iets unieks creëren,” vertelt chef Carmelo Floridia van restaurant Apollonion. “We gebruiken ingrediënten die de Grieken, Arabieren en Spanjaarden hier introduceerden, maar bereiden ze op onze eigen Siciliaanse manier.”
Voor een onvergetelijke lunch, bezoek een van de kleine trattoria’s in de steegjes van Ortygie en probeer pasta con le sarde (pasta met sardines, venkel en pijnboompitten) of spaghetti ai ricci (spaghetti met zee-egels), geserveerd met een glas lokale Nero d’Avola wijn.
Verborgen schatten: wandel door 5 eeuwen Joodse geschiedenis in Syracuse
Een van de minst bekende aspecten van Syracuse is haar rijke Joodse geschiedenis. Tot hun verdrijving in 1492 was er een bloeiende Joodse gemeenschap in de stad. In Ortygie kun je nog steeds de sporen vinden van de oude Giudecca (Joodse wijk), inclusief het rituele bad (mikveh) dat in 1989 werd ontdekt onder het Residenza Alla Giudecca hotel.
Dit prachtig bewaarde rituele bad uit de Byzantijnse periode ligt 18 meter onder de grond en is toegankelijk via een trap uitgehouwen in de kalksteen. Het is een van de oudste en best bewaarde mikvehs in Europa en biedt een fascinerend inzicht in het dagelijks leven van de Joodse gemeenschap van middeleeuws Syracuse.
Een wandeling door de oude Giudecca is als een reis door de tijd, met steegjes die hun oorspronkelijke middeleeuwse karakter hebben behouden. Let op de Hebreeuwse inscripties die soms nog zichtbaar zijn op oude gebouwen.
De verrassing van het binnenland: ontdek de necropolis van Pantalica met 5000 rotsgraven
Hoewel Syracuse zelf al genoeg te bieden heeft voor dagen verkenning, loont het de moeite om ook het achterland te ontdekken. Op ongeveer 40 kilometer van de stad ligt de indrukwekkende necropolis van Pantalica, een UNESCO Werelderfgoed site met meer dan 5000 rotsgraven uitgehouwen in de kalkstenen kliffen.
Dit prehistorische grafveld, daterend uit de 13e tot 7e eeuw v.Chr., ligt in een spectaculair natuurgebied waar twee rivieren samenkomen. Een wandeling door deze vallei is een betoverende ervaring, omringd door de stilte en het gevoel van tijdloosheid.
Net als in het middeleeuwse Ménerbes in de Provence, waar de geschiedenis voelbaar is in elke steen, ademt Pantalica een serene mystiek die bezoekers stil maakt van verwondering.
Waar de zee de stad ontmoet: de onderwaterwereld van Syracuse
Syracuse heeft altijd een intieme relatie met de zee gehad. De natuurlijke haven van Ortygie was een van de redenen waarom de Grieken deze plek kozen voor hun kolonie, en tot op de dag van vandaag speelt de zee een centrale rol in het leven van de stad.
Voor liefhebbers van onderwaterwerelden biedt de kust rond Syracuse uitstekende snorkel- en duikmogelijkheden. De helderblauwe wateren herbergen fascinerende archeologische vondsten, van antieke ankers tot amforen, getuigend van de rijke maritieme geschiedenis.
Hoewel het niet kan wedijveren met de diversiteit van Shoal Bay in het Caribisch gebied, waar snorkelaars 8 vissoorten kunnen spotten vlakbij de kust, biedt de onderwaterwereld van Syracuse een unieke combinatie van natuurlijke schoonheid en cultureel erfgoed.
Wanneer te gaan: de perfecte 5 maanden om Syracuse te verkennen
Het mediterrane klimaat van Sicilië betekent hete zomers en milde winters, maar de beste tijd om Syracuse te bezoeken is in de voor- en najaar (april-juni en september-oktober). In deze maanden is het weer aangenaam zonder de verzengende hitte van juli en augustus, en zijn er minder toeristen.
Mei is bijzonder speciaal vanwege het Griekse theaterfestival, terwijl september de maand is van lokale oogstfeesten en wijnfestivals. De wintermaanden kunnen verrassend aangenaam zijn, met temperaturen die zelden onder de 10°C komen, wat perfecte omstandigheden biedt voor culturele verkenningen zonder de zomerdrukte.
In tegenstelling tot Stockholm, waar de middernachtzon slechts enkele zomermaanden lang 30.000 verborgen plekken onthult, biedt Syracuse het hele jaar door een schat aan ontdekkingen.
Zonsondergang op Ortygie: waar 2700 jaar geschiedenis de horizon kleurt
Er is geen betere manier om een dag in Syracuse af te sluiten dan door naar de westelijke punt van Ortygie te wandelen voor een onvergetelijke zonsondergang. Terwijl de zon langzaam in de Ionische Zee zakt, worden de honingkleurige gebouwen van de stad in een magisch gouden licht gehuld.
Vanaf het Belvedere di Santa Lucia heb je een adembenemend uitzicht over de grote haven, ooit het toneel van een historische zeeslag tussen Athene en Syracuse in 413 v.Chr. Met een glas lokale wijn in de hand, terwijl de laatste zonnestralen de oude muren vergulden, realiseer je je dat je deel uitmaakt van een continue geschiedenis die hier al 27 eeuwen voortduurt.
Waar de witte kliffen van Normandië Monet inspireerden tot tientallen schilderijen, heeft Syracuse door de eeuwen heen talloze kunstenaars, schrijvers en filosofen geïnspireerd, van Aeschylus tot Goethe.
“Syracuse verandert je,” zegt Maria, mijn lokale gids, terwijl we naar de sterren kijken boven de kathedraal. “Mensen komen hier als toeristen en vertrekken als pelgrims. Er is iets tijdloos in deze stad dat je raakt op een manier die moeilijk in woorden is te vatten.”
Terwijl ik door de nachtstille straten van Ortygie naar mijn hotel wandel, omringd door gebouwen die al stonden toen Plato hier filosofie kwam studeren, voel ik me klein maar tegelijkertijd verbonden met iets veel groters – de ononderbroken stroom van menselijke geschiedenis die door deze stad stroomt, net zo betoverend als de zonsopgang boven de 12 bergtoppen van het turquoise Moraine Lake in Canada, maar dan gevuld met menselijke verhalen die teruggaan tot de dageraad van de westerse beschaving.