De zomerzon werpt lange schaduwen over het historische stadsplein van Oldenzaal terwijl ik om me heen kijk. Dit Nederlandse stadje met 32.021 inwoners ligt verborgen in de glooiende heuvels van Twente, slechts 7 kilometer van de Duitse grens. Wat de meeste reizigers niet weten: hier draait nog steeds Europa’s laatste watergedreven houtzaagmolen, een technisch wonder dat al 644 jaar bestaat sinds de oprichting van Landgoed Singraven in 1381.
Terwijl toeristen in drommen naar Kinderdijk trekken voor windmolens, ontdek ik hier een veel zeldzamer industrieel erfgoed dat nog steeds functioneert volgens eeuwenoude principes. Dit is precies waarom ik van deze verborgen plekken houd – ze vertellen een verhaal dat de meeste bezoekers van Nederland compleet missen.
Europa’s laatste watergedreven houtzaagmolen verborgen in Twente
De watermolen van Singraven is een zeldzaamheid in Europa en de enige van zijn soort in Nederland die nog regelmatig in bedrijf is. Het ingenieuze systeem gebruikt pure waterkracht om massieve boomstammen tot planken te zagen, exact zoals dat 400 jaar geleden gebeurde.
“Als je hier op donderdag komt, kun je zien hoe het waterrad het hele mechanisme in beweging zet,” fluistert een oudere heer naast me. “Het geluid van die zaagbladen die door het hout snijden is iets wat je nergens anders meer hoort.”
Anders dan bij de bekende windmolens van Kinderdijk, waar duizenden toeristen dagelijks foto’s maken, kom je hier soms als enige bezoeker. Het landgoed zelf dateert uit 1381 en bevat naast de molen ook een historisch landhuis en prachtige tuinen die perfect zijn voor een augustuswandeling.
De combinatie van werkende industriële geschiedenis en natuurschoon maakt dit tot een van die zeldzame plekken waar je voelt dat je iets authentieks ontdekt. Net als het nabije Ruurlo met zijn recordheggendoolhof, blijft Oldenzaal grotendeels verschoond van massatoerisme.
Een verrassend complete zomerbestemming
Wat Oldenzaal bijzonder maakt is hoe een stad van deze omvang zoveel diverse attracties biedt. Het centrum wordt gedomineerd door de St. Plechelmusbasiliek met een toren van bijna 800 jaar oud, opgetrokken uit karakteristieke Bentheimer zandsteen.
Na een korte wandeling van 15 minuten bereik je Het Hulsbeek, een recreatiegebied waar lokale families verkoeling zoeken tijdens warme augustusdagen. Het contrast is verbluffend: in dezelfde ochtend kun je een middeleeuwse watermolen bezoeken en daarna zwemmen in een moderne recreatieplas.
“Wij komen hier al twintig jaar elke zomer. Terwijl Amsterdam en Giethoorn overstromen met toeristen, hebben wij hier onze eigen verborgen paradijs dat we eigenlijk liever niet delen.”
Nederland verbergt meer historische technische wonderen dan alleen deze watermolen, maar weinige zijn nog in actief gebruik. De stad biedt bovendien toegang tot het Monnikenspoor, een historische pelgrimsroute die monniken aflegden van Duitsland naar de Zuiderzeekust.
In augustus 2025 is de stad op haar mooist met bloeiende parken en terrassen vol lokale specialiteiten. Terwijl net over de grens in Duitsland dorpjes druk zijn met zomerfestiviteiten, houdt Oldenzaal vast aan haar rustige, authentieke karakter.
Wat de reisgidsen je niet vertellen
De beste manier om de watermolen te bezoeken is via de achteringang van Landgoed Singraven, bereikbaar vanaf de Schiphorstdijk waar gratis parkeren mogelijk is. Vermijd het weekend wanneer Nederlandse dagjesmensen de rust verstoren.
Bezoek de molen op donderdagochtend tussen 10:00-12:00 wanneer de demonstraties plaatsvinden. De beste foto’s maak je vanuit de noordoostelijke hoek waar het waterrad volledig zichtbaar is tegen de achtergrond van het historische gebouw.
Voor een perfecte dagtrip combineer je het molenbezoek met een lunch in het nabijgelegen kunstenaarsdorp Ootmarsum (10 minuten rijden), gevolgd door een middagwandeling door het Stadspark Kalheupink, ook bekend als “De Engelse Tuin” vanwege zijn 19e-eeuwse landschapsarchitectuur.
Terwijl de zon langzaam zakt achter de Twentse heuvels, realiseer ik me hoe bijzonder deze plek is. Sarah zou hier prachtige foto’s kunnen maken van de watermolen tegen het avondlicht. In een land bekend om zijn windmolens, is deze door water aangedreven industriële erfenis als een verborgen pagina in een boek dat iedereen denkt te kennen. Net als de nuchterheid van de lokale Tukkers, verbergt Oldenzaal zijn schatten voor wie niet de moeite neemt om verder te kijken dan de gebaande paden.