De wind trekt aan als ik mijn huurauto parkeer bij de Veerse Gatdam. Onder me strekt zich Noord-Beveland uit, een eiland van slechts 121,58 km² waar ik de afgelopen dagen iets opmerkelijks ontdekte: deze kleine gemeenschap van 8.045 inwoners genereert jaarlijks meer dan €100 miljoen aan toeristisch inkomen. Terwijl ik langs de Oosterschelde wandel, valt me op hoe stil het is vergeleken met andere Nederlandse kustbestemmingen. Maar achter deze rust schuilt een groeiend dilemma dat de toekomst van dit Zeeuwse eiland bepaalt.
Nederland’s €100 miljoen toerisme-geheim op 121 km²
Noord-Beveland is een economische anomalie. Terwijl 16,3% van alle banen hier direct of indirect verbonden is aan toerisme – ruim boven het Nederlands gemiddelde van 6,6% – blijft het eiland grotendeels onbekend bij internationale reizigers. De gemeente vangt €3,5 miljoen toeristenbelasting op maar lijkt bijna verlegen over haar eigen succes.
Het meest frappante: ongeveer één op drie woningen hier functioneert als vakantiewoning. Langs de kuststrook bij Kamperland rijd ik langs moderne vakantieparken die contrasteren met de authentieke Zeeuwse dorpjes. Een ontmoeting met de lokale toerismeambtenaar onthult dat het eiland dagelijks balanceert tussen economische levensvatbaarheid en leefbaarheid.
“We hebben minder dagbezoekers dan andere Zeeuwse bestemmingen – 1,1 miljoen vergeleken met Veere’s 4,2 miljoen – maar de impact op onze kleine gemeenschap is enorm,” vertelt hij. In Kortgene, bekend om zijn middeleeuwse kerktoren die als enige bouwwerk alle stormvloeden overleefde, is het contrast tussen seizoenen dramatisch.
Waar de Zaanse Schans 2,6 miljoen bezoekers verwelkomt met slechts 405 inwoners, kiest Noord-Beveland bewust voor een ander pad. De lokale stichting “Wij Zijn Noord-Beveland” heeft juridische stappen ondernomen tegen verdere uitbreiding van vakantieparken – een gewaagde zet in een economie zo afhankelijk van toerisme.
Waarom Duitsland’s Rügen jaloers zou zijn op Noord-Beveland
Op het Duitse eiland Rügen, met vergelijkbare geografische kenmerken, worstelt men al jaren met massatoerisme. Noord-Beveland heeft iets wat Rügen is kwijtgeraakt: authenticiteit behouden ondanks economische druk. Het Banjaardstrand, uitgeroepen tot schoonste strand van Nederland in 2023, is exemplarisch voor deze balans.
“Als je ’s ochtends vroeg over het strand loopt, voel je het privilege van een bijna privé-paradijs. Tegen de middag komen de dagjesmensen, maar nooit met de overweldigende drukte die je in Renesse of Domburg ervaart.”
Anders dan het naburige Veere, dat vijf keer meer toeristen trekt dan inwoners heeft, heeft Noord-Beveland een delicate balans gevonden. De 14 duikspots en 80 kilometer mountainbikeroutes trekken gerichte bezoekers die kwaliteit boven kwantiteit verkiezen.
In Kamperland spreek ik met een winkelier die opvallend nuchter blijft over het toerisme. “We hebben de Duitse en Belgische gasten nodig, maar we willen niet worden wat sommige kustplaatsen zijn geworden – pretparken zonder ziel.” Deze typisch Zeeuwse nuchterheid (“Luctor et Emergo” – ik worstel en kom boven) kenmerkt de lokale aanpak.
De bewoners die terugvechten tegen hun eigen succes
De spanning is voelbaar in gemeentevergaderingen. Bewoners verzetten zich tegen plannen voor nieuwe vakantieparken, terwijl 79% erkent dat toerisme lokale bedrijven ondersteunt. Willem Dudok de Wit, woordvoerder van een bewonersgroep, vertelde onlangs op NPO Radio: “We zijn ongelofelijk bezorgd over verdere uitbreiding.”
Vergelijkbare waterrijke bestemmingen zoals Terherne in Friesland tonen dat kleinschaligheid en authenticiteit duurzamere modellen kunnen zijn. Hier in Noord-Beveland heeft men de luxe van relatief lage bezoekersdruk gecombineerd met hoge economische opbrengst – een zeldzaam evenwicht.
Voor de beste ervaring, parkeer gratis bij het Banjaardstrand en wandel de duinpaden op vroege ochtend of late namiddag. De lokale kunstroute in augustus toont 80+ kunstenaars in ateliers verspreid over alle zes dorpen – een verborgen culturele schat.
2025: Het jaar van duurzaam toerisme of de laatste kans?
Zoals andere Nederlandse natuurgebieden balanceren tussen toegankelijkheid en bescherming, staat Noord-Beveland op een keerpunt. De gemeente implementeert haar 2025-2035 visie voor duurzame recreatie, die het aantal vakantiewoningen stabiliseert en meer investeert in natuurbehoud.
Net zoals Holwerd revolutionaire watermanagement omarmt, kiest Noord-Beveland voor een toekomst waarin ecologie en economie gelijk optrekken. De ambitie: een model worden voor hoe kleinschalige gemeenschappen hun economische levensvatbaarheid kunnen behouden zonder hun ziel te verkopen.
Terwijl de avondzon de Oosterschelde verguldt en ik terugrijd naar mijn accommodatie in Kortgene, overdenk ik hoe deze kleine gemeenschap een universeel dilemma in microkosmos toont. Sarah zou de kunstroute geweldig vinden, denk ik, terwijl Emma zou genieten van de ezelwandelingen bij Het Ezelhuis. Noord-Beveland is als een Zeeuwse mossel – van buiten onopvallend, maar binnenin schuilt een parel die alleen ontdekt wordt door wie de moeite neemt het te openen.