De veerboot zoeft naar Portoferraio, Elba’s grootste haven, terwijl het ochtendlicht de middeleeuwse Medici-forten in gouden tinten hult. Hier, op slechts 10 kilometer van de Toscaanse kust, sta ik aan de reling, getroffen door het contrast dat zich voor me ontvouwt. Dit kleine eiland van 32.000 inwoners ondergaat elk zomerseizoen een spectaculaire transformatie die weinig bezoekers zich realiseren. De vissersboten verdwijnen bijna tussen de pleziervaart, terwijl lokale cafés hun tafels verdubbelen. Welkom op Elba, het Italiaanse eiland dat tijdens de zomermaanden in bevolkingsaantal verdrievoudigt, maar waarvan de ziel opmerkelijk authentiek blijft.
Elba’s explosieve zomertransformatie in cijfers
Terwijl ik door de smalle straatjes van Portoferraio loop, vertelt de havenmeester me iets verbazingwekkends. “In juli en augustus groeit onze bevolking van 32.000 naar ongeveer 96.000 mensen,” zegt hij, wijzend naar de ferryterminal waar elk uur honderden toeristen arriveren. Dit kleine eiland van slechts 224 vierkante kilometer verwerkt een menselijke vloed die de infrastructuur tot het uiterste test.
De transformatie is overal zichtbaar. Parkeerplaatsen veranderen in impromptu markten, stranden worden mozaïeken van handdoeken, en wachttijden bij restaurants verlengen zich exponentieel. Net zoals Ameland 525 toeristen per bewoner heeft, kent Elba zijn eigen ratio-uitdaging – hier komt elke zomer bijna 2 bezoekers per inwoner.
De meeste toeristen concentreren zich rond Portoferraio, Marciana Marina en Porto Azzurro, waardoor verrassend veel verborgen baaien onaangeroerd blijven. Terwijl de hoofdwegen verstopt raken, ontdek ik dat de binnenwegen naar westelijke dorpjes zoals Poggio vrijwel verlaten zijn.
Waarom 2025 het laatste ‘onbeperkte’ seizoen wordt
Volgens lokale autoriteiten staat Elba op een kantelpunt. “Vanaf 2026 worden waarschijnlijk toegangsbeperkingen ingevoerd voor bepaalde stranden en natuurgebieden,” vertelt wethouder Marco tijdens ons gesprek in een café in Campo nell’Elba. De gemeente werkt aan een systeem vergelijkbaar met wat Dürnstein in Oostenrijk implementeerde – toegangsregulering om natuurgebieden te beschermen.
Terwijl Mayotte stormuitdagingen heeft, kent Elba zijn eigen seizoensorkaan van toeristen. De druk op het waterleidingnet is zo intens dat sommige bergdorpen tijdens piekdagen watertekorten ervaren. Lokale winkeleigenaren spreken over de paradox: toerisme is hun levensader, maar bedreigt tegelijkertijd wat toeristen komen zoeken.
“We houden van bezoekers, maar niet van wat ze met onze stranden doen. Vroeger kon je naaktslakken en kleine vissen zien in elke baai. Nu vind je vooral plastic en sigarettenpeuken. Iets moet veranderen.”
Deze inspanningen maken 2025 potentieel het laatste ongereguleerde seizoen voor Elba’s meest populaire bestemmingen. Zoals Kalymnos een alternatief biedt voor Santorini, wordt Elba steeds meer het antwoord op de overtoeristische Cinque Terre – maar het wil niet dezelfde fouten maken.
Hoe je de massa vermijdt: insidertips van lokale bewoners
Na vijf dagen op het eiland heb ik de kunst van het vermijden van drukte geperfectioneerd. Arriveer met de vroege veerboot (06:00) vanuit Piombino en vertrek laat – de meeste dagjesmensen nemen de middag- en vroege avondboten. Op de haven wachten elektrische fietsen (€25/dag) die je voorbij verkeersopstoppingen brengen.
Voor stranden raadt een lokale visser me Spiaggia di Padulella aan, een parelwit strand tussen rotsen dat alleen bereikbaar is via een steile wandelpad. “De moeite van de wandeling houdt 90% van de toeristen weg,” glimlacht hij. Voor bergliefhebbers biedt Monte Capanne (1.019m) verkoelende wandelpaden waar je hoogstens een handvol wandelaars tegenkomt.
Utrecht toont hoe hoge bezoekersaantallen beheersbaar blijven – een model dat Elba inspireert, vertelt een gemeenteambtenaar terwijl we lokale Aleatico wijn (€6/glas) drinken op een terras in Marciana. “We willen infrastructuur die duurzaam blijft, ook tijdens pieken.”
De Napoleon-bonus: wat augustus 2025 extra speciaal maakt
Wandelend door de smalle straatjes van Portoferraio bereik ik Villa dei Mulini, waar Napoleon Bonaparte tien maanden in ballingschap doorbracht. In 2025 is het precies 210 jaar sinds hij van het eiland ontsnapte, een verjaardag die het eiland viert met speciale exposities en evenementen.
Augustus markeert het jaarlijkse San Gaetano festival (7 augustus) in Campo nell’Elba, een feest met traditionele folkloristische dansen en verbluffend vuurwerk boven de haven. Een lokale chef vertelt me dat deze maand de meest authentieke is om de eilandcultuur te ervaren, ondanks de drukte.
Als ik ’s avonds met mijn vrouw Sarah over de vestingmuren loop, valt me iets op: ondanks de toeristische invasie, ademt Elba een vredige vastberadenheid. De inwoners hebben eeuwen van invasies overleefd – van Etrusken tot Napoleon – en ze zullen ook deze zomerse bezoekersgolf met waardigheid doorstaan. Emma, onze dochter, verzamelt kleine stukjes roze graniet, terwijl de zon de contouren van Corsica in de verte verguldt – een Toscaans eiland dat balanceert tussen bewaren en verwelkomen.