Ik stap uit de trein in Schagen op een warme zomerdag, verrast door de stille monumentale torens die de skyline domineren. Hier in dit Noord-Hollandse stadje van 48.402 inwoners voel je meteen de middeleeuwse geschiedenis. De lucht is gevuld met de geur van versgebakken brood terwijl ik langs de authentieke gevels wandel. Wat opvalt, is hoe dit dorp – gelegen slechts 70 kilometer van de drukte van Amsterdam – een mysterieuze sfeer bewaart die doet denken aan verhalen over de Schagense Nachtruiter, een lokale legende die al eeuwenlang wordt doorverteld.
Een middeleeuws juweel met 777 jaar verhalen
Schagen’s geschiedenis gaat terug tot het jaar 777, toen de eerste nederzetting werd vermeld in oude documenten. Wandelend door het centrum ontdek ik dat dit geen gewoon Nederlands dorp is – het is een levend geschiedenisboek met twee gerestaureerde kasteeltorens uit 1394 die de tand des tijds hebben doorstaan.
De lokale bevolking groeit opvallend snel met 1,38% in 2025, terwijl omliggende dorpen vaak krimpen. “Dit is bijzonder,” vertelt een medewerker in het lokale museum terwijl ik de middeleeuwse artefacten bekijk. De gemeente telt 70% koopwoningen, een van de hoogste percentages in Noord-Holland.
Net zoals in het nabijgelegen Leusden met zijn Keltische geheimen, bewaart Schagen eeuwenoude mysteries. De legende van de Nachtruiter – een spookachtige verschijning die ’s nachts over verlaten wegen zou rijden – wordt nog steeds fluisterend verteld in lokale cafés.
Het Nederlandse antwoord op Stratford-upon-Avon
Waar Shakespeare’s geboorteplaats Stratford-upon-Avon jaarlijks door massatoerisme wordt overspoeld, biedt Schagen een vergelijkbare historische ervaring maar met 90% minder bezoekers. De authentieke West-Friese architectuur en middeleeuwse stadsstructuur zijn uitzonderlijk goed bewaard gebleven.
Terwijl het Friese Marrum zijn terpdorpgeschiedenis toont, biedt Schagen een rijkere mengeling van periodes – van middeleeuwse torens tot 19e-eeuwse herenhuizen die samen een uniek historisch ensemble vormen.
“Als je hier in de vroege ochtend door de straten loopt, kun je bijna de eeuwen voelen die onder je voeten liggen. Bezoekers zeggen vaak dat ze zich in een andere tijd wanen, maar zonder de drukte die je in beroemde historische steden ervaart.”
De lokale culturele rijkdom komt tot leven tijdens de zomermaanden wanneer de Westfriese Folkloreoptochten tien donderdagen achtereen plaatsvinden. Bewoners dragen traditionele klederdracht en voeren dansen uit die generaties lang zijn doorgegeven.
Wat de reisgidsen je niet vertellen
De beste manier om Schagen te verkennen is via de provincialeweg N245 met gratis parkeren bij het Makado Centrum. Bezoekers die met de trein komen profiteren van directe verbindingen vanuit Amsterdam (reistijd: 52 minuten).
Voor de meest authentieke ervaring bezoek je Schagen vroeg op donderdagochtend, wanneer de lokale markt op gang komt maar de grootste drukte nog moet beginnen. Of zaterdagavond na 19:00 wanneer de avondzon de middeleeuwse torens in een gouden gloed zet.
Net zoals Terneuzen zijn verdronken geschiedenis verbergt, houdt Schagen zijn geheimen niet voor zich. Sluit je aan bij een van de wekelijkse historische wandelingen die vertrekken vanaf de Grote Kerk. Een verborgen juweeltje is het Automuseum met zijn historische radiowagens – een uitzonderlijke collectie die zelfs autoliefhebbers versteld doet staan.
Vermijd de Schager Markt in juni als je mensenmassa’s wilt ontlopen, maar mis niet de meer intieme Westfriese Folkloreoptochten later in de zomer.
Een reiziger’s belofte
Terwijl ik terug naar het station wandel, besef ik dat Schagen representeert wat ik zoek in mijn reizen – een plek waar geschiedenis voelbaar is zonder de drukte die authenticiteit verstikt. Mijn dochter Emma zou genieten van de folklorestoeten en de verhalen over de mysterieuze Nachtruiter.
Zoals een West-Friese uitdrukking zegt: “Skagen het meer as alleen skônheid” (Schagen heeft meer dan alleen schoonheid) – het heeft een ziel die spreekt tot iedereen die bereid is te luisteren. Ontdek het voordat de wereld het geheim ontdekt.