Ik stap uit mijn auto bij het Thermenmuseum, verbaasd door wat ik zie. Midden in een onopvallende Nederlandse stad ligt een glazen koepel waaronder zich het oudste gebouw van Nederland bevindt – een 1.985 jaar oude Romeinse badhuisruïne. Terwijl toeristen in Rome uren in de rij staan voor hun Romeinse ervaring, sta ik hier praktisch alleen. Heerlen, een Limburgse stad van 87.514 inwoners, verbergt het best bewaarde Romeinse thermencomplex van Noord-Europa – en bijna niemand weet ervan.
Nederlands oudste gebouw ligt verborgen onder een glazen koepel
De Romeinse thermen van Coriovallum, gebouwd rond 40 na Christus, vormen het oudste intact bewaarde gebouw van heel Nederland. Het omvat een indrukwekkend complex van 50 bij 50 meter met kleedruimtes, zweetkamers, verwarmde massageruimtes en dompelbaden. Anders dan de overvolle ruïnes in Italië, is dit een serene ervaring.
Terwijl ik over de loopbruggen boven de opgravingen loop, wijst de gids op het hypocaustum – een ingenieus Romeins vloerverwarmingssysteem dat nog steeds zichtbaar is. “Dit is completer bewaard gebleven dan veel sites in Rome zelf,” vertelt ze, terwijl we kijken naar de originele mozaïekvloer in een van de frigidaria (koudwaterbaden).
Het indrukwekkendste? Dit alles werd ontdekt tijdens het uitgraven van een kelder in 1940. Archeologen realiseerden zich dat ze iets uitzonderlijks hadden gevonden – het eerste zichtbare bewijs dat de Romeinen zich ook in Nederland hadden gevestigd. Net zoals Gouda met zijn wereldberoemde glaskunst is ook Heerlen een verborgen Nederlandse schat die internationale vergelijking doorstaat.
Van Romeinse stop tot moderne verrassing
Coriovallum lag strategisch bij een belangrijke halteplaats op de Romeinse weg tussen Tongeren en Keulen. Terwijl Pompeï en de Romeinse baden in Bath (Engeland) overstroomd worden door toeristen, blijft deze archeologische parel grotendeels onontdekt door internationale bezoekers.
“Ik kwam hier alleen omdat ik alle grote bezienswaardigheden in Nederland al had gezien. Wat een verrassing! Je kunt bijna het water in de baden horen klateren en de stemmen van Romeinse badgasten horen echoën, zonder duizenden toeristen om je heen.”
De transformatie van Heerlen is fascinerend. Van Romeinse nederzetting tot mijnstad en nu een culturele hub met internationaal erkende attracties. Zoals Arnhem bewijst dat Nederlandse geschiedenis beter te ervaren is buiten de overvolle hotspots, biedt Heerlen een authentieke historische ervaring zonder Amsterdamse drukte.
In 2025 kregen het Nederlands Mijnmuseum en Kasteel Hoensbroek beide een Michelinster in de categorie ‘Travel & Cultures’. Niet slecht voor een stad die bij de meeste reizigers niet eens op de radar staat. Europa zit vol verborgen historische wonderen, zoals Montmédy, maar Heerlens unieke combinatie van Romeinse ouderdom en moderne toegankelijkheid is bijzonder zeldzaam.
Wat de reisgidsen je niet vertellen
Het Thermenmuseum is makkelijk bereikbaar via de A76 met gratis parkeren bij het museum zelf. Kom op een weekdagochtend voor de meest rustige ervaring – ik had het complex bijna voor mezelf op een dinsdagochtend in augustus.
Combineer je bezoek met een wandeling door de Brunssummerheide, Limburgs grootste heidegebied dat nu in volle paarse bloei staat. Tijdens het huidige Erfgoedjaar 2025 kun je vanaf vandaag (17 augustus) langs het nieuwe neonkunstwerk van Chaim van Luit in de Plaarstraat wandelen – een perfecte avondactiviteit.
Locals tippen het Park Meezenbroek voor een picknick na je museumbezoek, waar je authentiek Limburgs vlaai kunt eten bij de lokale bakker aan de rand van het park. Nederland zit vol verrassingen zoals Heerhugowaard toont, maar de combinatie van Romeinse grandeur en Limburgse gastvrijheid in Heerlen is ongeëvenaard.
Terwijl ik terugloop naar mijn auto, denk ik aan hoe Sarah, mijn vrouw, gefascineerd zou zijn door de symmetrie van het Romeinse badhuis – perfect materiaal voor haar architectuurfotografie. Het contrast tussen de eeuwenoude stenen en de moderne glazen overkapping creëert een tijdsbrug die je zelden zo tastbaar ervaart. In een land bekend om zijn tulpen en windmolens, is dit Romeinse juweel misschien wel Nederlands best bewaarde geheim – tenminste, voorlopig nog.