Ik sta hier in de stille Sint-Janskerk van Gouda, terwijl zonlicht door 72 monumentale glas-in-loodramen valt en een regenboog van kleuren over de marmeren vloer danst. Deze kerk in een stad met slechts 76.514 inwoners herbergt het grootste aantal 16e-eeuwse gebrandschilderde ramen ter wereld. Wat nog verbazingwekkender is: de meeste van de 600.000 jaarlijkse bezoekers aan Gouda komen voor de kaas, volledig onwetend dat ze naast een wereldwonder staan dat Chartres en Sainte-Chapelle overtreft in historische glaskunst.
De glasschat die 600.000 kaastoeristen missen
Terwijl ik door het 123 meter lange schip loop, onthult mijn gids Maarten een verbluffend feit: “Deze collectie bevat meer dan 2000 m² glas-in-lood – de grootste verzameling 16e-eeuws religieus glas ter wereld in één gebouw.” Net zoals Volendam meer bezoekers trekt dan Venetië, herbergt Gouda een kunstschat waar de meeste wereldreizigers geen weet van hebben.
De Goudse Glazen, zoals ze lokaal worden genoemd, vertellen bijbelse verhalen met een verbluffende artistieke precisie. Het wonderbaarlijke? Ze overleefden de Beeldenstorm van 1566, toen duizenden religieuze kunstwerken in Nederland werden vernietigd. “De ramen werden beschermd door het stadsbestuur, niet vanwege religieuze overtuiging, maar vanwege hun ongekende artistieke waarde,” vertelt Maarten.
Wat deze collectie zo bijzonder maakt is niet alleen de omvang, maar ook de perfecte staat waarin de glazen verkeren. Enkele ramen reiken tot 20 meter hoog, met minutieuze details die zelfs onder vergrootglas indrukwekkend blijven. Kunsthistorici vergelijken de collectie met de Sixtijnse Kapel in Rome, maar dan in glas.
72 ramen die Europa’s kunstgeschiedenis herschrijven
Terwijl mijn vingers over een eeuwenoud houten bankje glijden, besef ik dat deze plek de Chartres Kathedraal overtreft in hoeveelheid bewaard historisch glas. Net zoals Marken meer monumenten per hectare heeft dan Venetië, bezit Gouda meer middeleeuwse glaskunst dan Parijs, Londen en Rome samen.
“Ik ben naar alle grote Europese kathedralen geweest, maar deze glazen zijn ongeëvenaard. De manier waarop het licht erdoorheen valt op een zomerdag zoals vandaag… het is alsof je door een tijdmachine naar de 16e eeuw stapt.”
De wereldberoemde Glazen 8, 11 en 15 werden geschonken door Europese vorsten en zijn technisch zo complex dat experts nog steeds discussiëren over hoe ze werden gemaakt. Terwijl Gouda bekendstaat om kaas, bevat de Sint-Janskerk drieënhalf maal zoveel 16e-eeuws glas als de Notre-Dame van Parijs vóór de brand.
Buiten de kerk valt mijn oog op het marktplein waar de beroemde kaasmarkt elke donderdag plaatsvindt. Het contrast is fascinerend: terwijl nabije kaassteden zoals Alkmaar alle aandacht krijgen, verbergt Gouda een kunstschat die in elk ander land het nationale visitekaartje zou zijn.
Perfecte timing: augustus 2025 glaskunst-ervaring
Als je deze verborgen wereldschat wilt ontdekken, is augustus 2025 het perfecte moment. Het zonlicht valt dan onder de ideale hoek door de ramen, waardoor de eeuwenoude pigmenten tot leven komen met een intensiteit die in andere seizoenen ontbreekt.
Kom op donderdagochtend voor 10:00 uur – dan kun je eerst de kerk in relatieve rust bezoeken voordat de kaasmarkt om 10:30 begint. De kerk opent om 9:00 uur en een toegangskaartje kost slechts €7,50, inclusief audiogids in acht talen.
Terwijl Zwolle 1,7 miljoen bezoekers perfect balanceert, biedt Gouda nog de zeldzame combinatie van wereldklasse erfgoed zonder de drukte. Parkeer bij parkeergarage Klein Amerika op slechts 400 meter van de kerk en geniet van een authentieke ervaring zonder de mensenmassa’s die je bij vergelijkbare Europese schatten zou vinden.
Wanneer ik met mijn vrouw Sarah en dochter Emma de kerk verlaat, worden we begroet door het geluid van kaashandelaren die met handgeklap onderhandelen op de markt. Het is deze unieke samensmelting – een wereldschat in glaskunst naast levende kaastradities – die Gouda zo bijzonder maakt. In een land bekend om zijn directheid is dit misschien wel het best bewaarde artistieke geheim van Europa, wachtend om ontdekt te worden door wie verder kijkt dan de kazen.