Ik laat mijn vingers over het scherm van mijn telefoon glijden, scrollend door oude foto’s van Amsterdam, terwijl mijn trein Haarlem binnenrijdt. Hier staat iets bijzonders te gebeuren. Deze stad van 168.743 inwoners verwelkomt jaarlijks meer dan 720.000 bezoekers – een verbazingwekkende 427% ratio. Maar vanaf 2026 wordt dat onmogelijk. De gemeente heeft een drastische beslissing genomen: een volledige stop op nieuwe hotelaanvragen tot minstens januari 2026. Augustus 2025 markeert daarmee de laatste zomer dat deze Nederlandse parel vrij toegankelijk is, voordat ze het eerste slachtoffer wordt van haar eigen succes.
De eerste Nederlandse stad die bewust “nee” zegt tegen meer toeristen
Terwijl ik over de geplaveide straten wandel langs het kabbelende Spaarne, wordt duidelijk waarom deze stad zo geliefd is. Haarlem heeft na de vier grote steden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht) de meeste internationale bezoekers van Nederland – een verbluffend feit voor een relatief kleine stad.
“We willen geen tweede Amsterdam worden,” vertelt een caféhouder me terwijl hij verse muntthee serveert. De cijfers ondersteunen zijn zorgen. Tussen 2016 en 2019 steeg het aantal hotelkamers met een adembenemende 28%, terwijl Airbnb-advertenties in slechts twee jaar met 33% toenamen.
Wethouder Robbert Berkhout verdedigde de beslissing met wat nu profetische woorden lijken: “Door deze aanvraagpauze zorgen we ervoor dat de bestaande hotels goed bezet zijn, maar er geen overcapaciteit ontstaat.” De bezettingsgraad van 75,8% bewijst zijn gelijk – bijna gelijk aan Amsterdam’s 77,5%.
Het Brugge van Nederland, maar zonder de overtoerisme-crisis
Net zoals dit Franse waterstadje Venetië overtreft zonder de massa’s, toont Haarlem dat historische schoonheid en leefbaarheid samen kunnen gaan. Op slechts 19 kilometer van Amsterdam biedt het alle charme zonder de drukte.
De vergelijking met Brugge is treffend – beide historische steden worstelen met hun populariteit. Maar waar Brugge reactief probeert toeristen te weren, neemt Haarlem proactief maatregelen vóór de crisis.
“Ik kom hier elk jaar terug omdat het nog echt Nederlands voelt. Je hoort nog Nederlands op straat, niet alleen Engels zoals in Amsterdam centrum.”
Deze zeldzame balans tussen authentiek stadsleven en toeristische aantrekkingskracht maakt Haarlem bijzonder. Vergelijkbaar met het mediterrane fietsgeheim Maastricht biedt Haarlem cultuur zonder overvolle straten.
Wat de reisgidsen je niet vertellen
De beste manier om Haarlem te ervaren is met de trein – in slechts 15-20 minuten reis je vanaf Amsterdam Centraal. Parkeren kan bij P+R Haarlem Stationsplein voor €8 per dag, substantieel goedkoper dan Amsterdam.
Bezoek tijdens vroege ochtenduren (8-10 uur) voor de authentiekste ervaring wanneer lokale markten openen en bewoners hun dagelijkse routines volgen. De Grote Markt en omliggende straten zijn dan nog rustig.
Haarlemmerhout, een stadsbos dat sinds het begin van onze jaartelling bestaat, biedt een verkoelende schuilplaats op warme zomerdagen. Terwijl Edam AI inzet voor toerismemanagement, kiest Haarlem voor directere maatregelen.
Voor culturele schatten, zoek het Teylers Museum – het oudste openbare museum van Nederland. Net als Gouda’s uitzonderlijke glaskunst biedt Haarlem wereldklasse cultuur in intieme setting.
De laatste zomer van onbeperkt Haarlem
Samen met Hoorn’s historische renaissance toont Haarlem hoe Nederlandse historische steden hun eigen identiteit herontdekken. Maar Haarlem gaat verder door grenzen te stellen aan zijn groei.
Wanneer ik op een bankje aan de oever van het Spaarne zit, met de avondzon die de gevels van eeuwenoude pakhuizen verguldt, realiseer ik me dat deze rust zeldzaam wordt. Mijn dochter Emma zou het hier geweldig vinden – de combinatie van parken, geschiedenis en het strand van Bloemendaal op slechts 15 minuten fietsen.
Haarlem is als een zeldzaam boek dat populair wordt – zijn charme ligt in de beperkte oplage. De gemeentelijke hotelaanvraagpauze is als een boekhandelaar die besluit de laatste exemplaren te bewaren voor wie ze echt waardeert. Voor 2026 aanbreekt, wil ik zeker terugkomen met Sarah om dit perfect gebalanceerde Nederlandse stadsportret vast te leggen – voordat het volgende hoofdstuk begint.