Ik sta aan de rand van het strand, waar de wind zachtjes door mijn haar blaast op deze warme zomeravond. Voor me ligt Ameland, een Waddeneiland met slechts 3.807 inwoners maar dat jaarlijks 2 miljoen bezoekers verwelkomt. Het contrast is direct voelbaar. Terwijl de veerboot meer toeristen uitspuwt, observeer ik hoe het eiland worstelt met een fascinerende paradox: hoe behoud je je ziel terwijl je economisch afhankelijk bent van massatoerisme?
De zon zakt langzaam boven de duinen van Hollum, het westelijkste dorp. Een fietsende familie passeert me, terwijl in de verte een vuurtoren oplicht. Wat deze plek bijzonder maakt, is niet alleen de schoonheid, maar het verhaal van een gemeenschap die proactief haar toekomst vormgeeft.
Een eiland dat 42% van zijn banen uit toerisme haalt terwijl het vecht voor leefbaarheid
Ameland staat op een keerpunt. Met 42% van alle banen in toerisme is de economische afhankelijkheid enorm. Dit Waddeneiland beslaat 268,50 km², waarvan slechts 21% land is – de rest is water. Op dat kleine stukje land spelen zich grote veranderingen af.
“Van meer naar beter” – dat is de nieuwe filosofie die de gemeente in 2023 heeft omarmd. Tijdens mijn wandeling door Nes, het grootste dorp, spreek ik met lokale ondernemers die een verandering in het type toerist opmerken sinds COVID.
Een café-eigenaar wijst naar een groep luide bezoekers. “Ze zijn veeleisender geworden en minder bewust van onze lokale gebruiken.” Tegelijkertijd zie ik milieustickers op enkele auto’s – een van de maatregelen die de gemeente overweegt om uitstoot te beperken.
Wat Ameland uniek maakt in 2025 is niet alleen de natuurlijke schoonheid, maar de proactieve aanpak. Terwijl ik langs Giethoorn met zijn 519 toeristen per bewoner denk, valt op dat Ameland met ongeveer 525 toeristen per inwoner voor een heel andere aanpak kiest.
Het eilanddilemma dat Texel en Bali achter zich laat
Op de fiets tussen Ballum en Hollum stop ik bij een historisch gebouw uit 1516. Hier zie ik het contrast tussen oud en nieuw, tussen behoud en ontwikkeling. Wat Ameland onderscheidt van het drukkere Texel of het overtoeristische Bali is de balans die het probeert te vinden.
“Dit eiland doet iets bijzonders – het nodigt je uit om te vertragen. Je voelt geen drang om alles af te vinken zoals op andere plekken. Hier leef je op het ritme van de getijden.”
Net zoals Amsterdam bewust transformeert naar een duurzame bestemming, experimenteert Ameland met slimme oplossingen. In 2025 staat de gemeente op het punt om het aantal verhuuraccommodaties te reguleren – een stap die Brugge met zijn 67 keer meer toeristen dan inwoners nog niet heeft genomen.
De uitdaging is reëel: seizoenswerkershuisvesting concurreert met woningen voor locals. Tweede huizen staan grote delen van het jaar leeg. Toch voelt de aanpak hier anders – meer gemeenschapsgericht, minder commercieel.
Wat de reisgidsen je niet vertellen
De beste manier om Ameland te ervaren is via de veerboot vanaf Holwerd, die 45 minuten duurt. Eenmaal op het eiland, huur een fiets – het is de perfecte manier om het eiland te verkennen, net zoals De Hoge Veluwe bezoekers spreidt via fietspaden.
Bezoek in juni en juli 2025 voor perfecte temperaturen, maar vermijd weekends als je de rust zoekt. Begin je dag bij Bornrif vuurtoren bij zonsopgang voor spectaculaire vergezichten zonder mensenmassa’s.
Loop naar het verlaten dorp Sier bij eb – een mysterieuze plek die rond 1730 onder het zand verdween. De lokale gids wees me erop dat je hier tijdens nieuwe maan vrijwel alleen bent – terwijl Hollands Kroon zijn authentieke landschap bewaart, bewaart Ameland zijn mysteries onder het zand.
Toen ik samen met Sarah en onze dochter Emma door de duinen wandelde, realiseerde ik me wat Ameland werkelijk onderscheidt. Het is een plek waar tijd vertraagt, waar de natuur dicteert. Terwijl het eiland worstelt met de balans tussen economische belangen en duurzaamheid, voel je hier een gemeenschap die bewust kiest welke toekomst ze wil.
Zoals Friezen zeggen: “Oan ‘e kust fan ‘e tiid” – aan de kust van de tijd. In 2025 staat Ameland aan de vooravond van een nieuw hoofdstuk, een experiment in duurzaam toerisme dat de wereld aandachtig volgt. Het is niet langer de vraag óf het eiland verandert, maar hóe – en daar maken de eilanders zelf de dienst uit.