De mist hangt laag over het stille Kuinderbos als ik mijn fiets parkeer bij een verborgen pad. Voor me staat een middeleeuwse kasteelpoort die niet zou misstaan in een fantasyverhaal. Ik ben in Kuinre, een dorp van amper 930 inwoners in Overijssel. Wat weinigen weten: dit slaperige plaatsje was ooit een gevreesde piratenstad die de hele Zuiderzee terroriseerde. Nu, na een van de meest dramatische geografische transformaties in de Nederlandse geschiedenis, ligt het volledig ingesloten door land.
De meeste bezoekers razen voorbij op weg naar Giethoorn, slechts 17 kilometer verderop. Maar zij missen een fascinerende geschiedenis die de piraten van het Caribisch gebied doet verbleken. En in de mistige herfstsfeer van 2025 komt dit verhaal extra tot leven tussen de roodgouden bladeren van het Kuinderbos.
De verdwenen piratenstad onder je voeten
De heren van Kuinre waren in de 14e eeuw niets minder dan officiële zeerovers met een eigen ministaatje. Ze gaven hun eigen munten uit en noemden zichzelf graaf. Deze piraten overvielen handelsschepen die over de Zuiderzee voeren, vooral die van de rijke Hanzesteden zoals Elburg, dat nu bekend staat om zijn indrukwekkende monumentendichtheid.
“Er is geen andere plek in Nederland waar je letterlijk over een verdwenen zee loopt waar piraten ooit heersten,” vertelt een lokale historicus me terwijl we door het herfstbos wandelen. Het meest fascinerende: we staan op wat ooit open water was.
“Wanneer de herfstmist over het Kuinderbos hangt, kun je je voorstellen hoe de schepen hier vroeger doorheen voeren, angstvallig uitkijkend naar de piraten van Kuinre. Die spanning voel je nog steeds, alsof de geschiedenis hier nooit is afgelopen.”
De verdwenen kastelen maken het mysterie compleet. De eerste Kuinderburcht, gebouwd rond 1200, ligt begraven onder de Noordoostpolder. Het tweede kasteel verdween in de 16e eeuw. In 1946 werden de fundamenten teruggevonden tijdens de drooglegging van de polder en werd een replica gebouwd midden in wat nu het Kuinderbos is.
Van zeestad naar verborgen bosparadijs
De transformatie van Kuinre is even dramatisch als zeldzaam. Door de aanleg van de Afsluitdijk in 1932 verloor het zijn directe verbinding met de zee. Toen de Noordoostpolder in 1942 werd drooggelegd, veranderde de waterhaven plotseling in een landinwaarts dorp, ingeklemd tussen het oude en nieuwe land.
Wat ooit een machtig graafschap was dat de eilanden Urk, Ens en Emmeloord bestuurde, werd gereduceerd tot een klein dorp van nog geen duizend zielen. Net zoals de Tempeliersmysteries in het Franse Domme onder de grond verborgen liggen, schuilt Kuinre’s geschiedenis letterlijk onder je voeten.
Het Kuinderbos zelf ontstond pas na de drooglegging en is nu een walhalla voor fietsers en wandelaars. De herfstkleuren maken het bijna onmogelijk te geloven dat hier nog geen eeuw geleden schepen voeren.
Van zeehaven naar fietsparadijs
Kuinre deelt een uniek verhaal met andere getransformeerde havensteden. Waar Harlingen zijn havenfunctie heeft weten te behouden, moest Kuinre zichzelf volledig opnieuw uitvinden toen het water verdween.
De oude haven is nu een centraal punt in het bos, volledig gerestaureerd, maar omringd door land in plaats van water. Hier starten vijf bewegwijzerde fietsroutes die je door het mysterieuze bos leiden, langs de kasteelreplica en over wat ooit zeebodem was.
De beste fietsroute is de Kuinderbos-route van 23 kilometer, die langs alle historische punten voert. Huur een fiets bij het Warenhuis Kuinre voor €15 per dag of neem je eigen mee en parkeer gratis bij de oude haven.
Wat de reisgidsen je niet vertellen
Bezoek Kuinre bij voorkeur tijdens de vroege ochtenduren wanneer de mist nog over het bos hangt – vooral in de herfstperiode. Het geeft een bijna magische dimensie aan de kasteelreplica en de gedachte dat je over een voormalige zeebodem fietst.
Weinigen weten dat de replica van de Kuinderburcht vrij toegankelijk is en dat je boven op de toren kunt staan. Vanaf daar heb je uitzicht over wat ooit een levendige zeehandelsroute was.
De Kuinderburcht Special, een warme chocolademelk met een scheutje lokale kruidenlikeur, wordt alleen geserveerd in het café bij de oude haven tijdens de herfst- en wintermaanden. De perfecte opwarmer na een mistige fietstocht.
Terwijl ik mijn fiets weer pak en een laatste blik werp op het kasteel, realiseer ik me dat Kuinre een zeldzaam voorbeeld is van hoe dramatisch de Nederlandse geografie is veranderd. Waar mijn vrouw Sarah vorig jaar foto’s maakte van de Cariben en hun piratenverleden, vind ik hier een veel verrassender verhaal – compleet met kastelen, piraten en een landschap dat letterlijk uit zee is herrezen. In een land waar toeristische bestemmingen steeds drukker worden, blijft Kuinre een adembenemend stiltegebied waar geschiedenis en natuur samensmelten in een perfect herfstverhaal.