Terwijl ik op deze vroege augustusochtend door de smalle steegjes van Volendam wandel, lijkt het alsof ik een tijdcapsule ben binnengestapt. Het is amper 6:30 uur, en de eerste zonnestralen weerkaatsen op het IJsselmeer terwijl lokale vissers hun boten klaarmaken – slechts 20 kilometer van het bruisende Amsterdam. Wat me direct opvalt: dit dorp met 22.745 inwoners ontvangt jaarlijks 3 miljoen bezoekers. Dat is een verbazingwekkende 132 toeristen per inwoner, een ratio die zelfs beroemde toeristische hotspots als Venetië in de schaduw stelt.
Het Nederlandse vissersdorp dat toeristische grootmachten overtreft
Volendam’s verhouding van 132 bezoekers per lokale bewoner is ronduit verbluffend wanneer je het vergelijkt met wereldberoemde bestemmingen. Venetië verwelkomt ‘slechts’ 20 toeristen per inwoner, terwijl Dubrovnik blijft steken op 36 bezoekers per lokale.
Tijdens het hoogseizoen waarin we ons nu bevinden, augustus 2025, stijgt het aantal bezoekers tot 8.219 per dag. Dit zorgt voor een ongelooflijke drukte op de beroemde Dijk, de kleurrijke hoofdstraat die langs het water slingert.
Wat Volendam werkelijk bijzonder maakt, is dat ondanks deze toeristische tsunami, de eeuwenoude visserscultuur springlevend blijft. 95% van de lokale bevolking spreekt nog steeds het authentieke Volendamse dialect, een zeldzaamheid in onze geglobaliseerde wereld.
De toeristische trek naar dit vissersdorp begon al in de jaren 1880, toen kunstenaars als Picasso en Renoir hier kwamen schilderen. In 2023 was bijna de helft van alle bezoekers internationaal, voornamelijk uit Duitsland, België en steeds meer uit Azië.
“Wij leven hier al generaties lang met het water. Toeristen komen en gaan zoals het getij, maar onze tradities blijven. Als je hier om 5 uur ’s ochtends komt, zie je het echte Volendam dat weinig toeristen ooit meemaken.”
Een cultureel wonder dat wereldsteden trotseert
Wat maakt een klein dorp aan het IJsselmeer zo’n magneet voor internationale bezoekers? Het antwoord ligt in de levendige klederdracht-traditie die nergens anders in Europa op deze schaal te vinden is.
Terwijl het nabijgelegen Marken bekendstaat om zijn monumentendichtheid, onderscheidt Volendam zich door zijn levende tradities. Op zondagen en tijdens festivals dragen nog steeds tientallen inwoners de traditionele kostuums die €3.500+ per set kosten.
De smalle straatjes, precies 1,2 meter breed, waren oorspronkelijk ontworpen om een visserskar door te laten. Nu creëren ze perfecte fotografische lijnen voor de 8.000 touringcars vol toeristen die jaarlijks arriveren.
Net als het Engelse vissersdorp Port Isaac worstelt Volendam met het behouden van zijn authenticiteit. Toch slaagt het dorp erin om bezoekers een uitzonderlijke ervaring te bieden, getuige de 8,5/10 waardering van internationale bezoekers.
Wat de reisgidsen je niet vertellen
Voor de ultieme Volendam-ervaring moet je de timing perfect hebben. Bezoek het dorp tussen 05:30 en 07:00 uur om de vissers daadwerkelijk aan het werk te zien zonder hordes toeristen. Dit is ook wanneer de beroemde palingrokerijen opstarten, met technieken die al 400 jaar onveranderd zijn.
De beste toegang is via de buslijn 316 vanaf Amsterdam Centraal, die je in 35 minuten naar het hart van Volendam brengt. Kom je met de auto, parkeer dan bij P+R Volendam (€8 per dag) en loop 10 minuten naar de Dijk.
Vermijd woensdagochtenden voor het meest authentieke ervaring – lokale data toont aan dat het bezoekersaantal dan 70% lager ligt dan op andere dagen. Dit is wanneer veel dagjesmensen Alkmaar bezoeken voor de kaasmarkt.
Een verborgen juweeltje is het Palingsound Museum, verstopt achter een souvenirwinkel. Hier ontdek je hoe dit kleine dorp in de jaren ’60 en ’70 meer dan 60 hitartiesten voortbracht – toegang is slechts €3,50 op vertoon van je bootkaartje.
Een tijdloos dorp op een kantelpunt
Terwijl ik de Dijk verlaat en de ochtendzon het water verguldt, realiseer ik me dat Volendam zich op een cruciaal moment bevindt. In een tijd waarin bestemmingen als andere Noord-Hollandse havensteden zoals Hoorn worstelen met toeristenstromen, balanceert dit dorp perfect tussen traditie en moderniteit.
Mijn dochter Emma zou de traditionele kostuums en kleurrijke boten geweldig vinden, terwijl mijn vrouw Sarah urenlang de perfecte foto zou kunnen maken van het licht dat speelt op het water en de houten gevels.
Zoals de lokale uitdrukking luidt: “Het waait een hoekje om” – er komen veranderingen aan. In 2025 staat Volendam op het kruispunt tussen het behouden van zijn ziel en het verwelkomen van de wereld. Ik kan alleen maar hopen dat de balans blijft bestaan, zodat toekomstige generaties nog steeds het wonder kunnen ervaren van een dorp waar de tijd lijkt stil te staan, zelfs wanneer het 132 keer zijn eigen bevolking verwelkomt.