Ik wandel langzaam langs de eindeloze rij majestueuze bomen die de kasteellaan omzomen. Met 19 kastelen verspreid over slechts 15 kilometer binnen de grenzen van één gemeente van 16.861 inwoners, maakt Heumen een stille claim op een Europees record. Dat betekent één kasteel per 887 inwoners – een dichtheid die zelfs de beroemde Loire-vallei overtreft. Terwijl ik mijn fiets parkeer bij Kasteel Hernen, vraag ik me af: hoe kan Nederland’s meest indrukwekkende kastelencollectie zo volkomen onder de radar blijven?
Nederland’s best bewaarde kastelengeheim sinds de middeleeuwen
Terwijl andere Nederlandse plaatsen bekend staan om hun rijksmonumenten, onderscheidt Heumen zich door een ongekende concentratie middeleeuwse kastelen. Kasteel Hernen, dat dateert uit de 14e eeuw, verwelkomt me met zijn unieke overdekte weergangen – een zeldzaam architectonisch element dat nergens anders in Nederland bestaat.
“De meeste bezoekers kunnen niet geloven dat we zoveel historische schatten hebben zonder de drukte die je normaal bij dit soort bezienswaardigheden vindt,” fluistert een vriendelijke vrijwilliger terwijl ze me rondleidt door de torenkamer. Slechts 15 minuten fietsen verderop wacht Kasteel Batenburg, ooit beschouwd als een van Gelderland’s belangrijkste vestingen.
Terwijl andere gebieden industrieel erfgoed transformeren, bewaart Heumen de oorspronkelijke authenticiteit van zijn kastelen. Wat me het meest verbaast is de alledaagsheid waarmee deze monumenten tussen gewone Nederlandse huizen staan. In plaats van afgeschermde toeristische enclaves, zijn deze kastelen verweven met het dagelijkse leven.
Duivelsberg en het mysterie van Sint-Walrick
Na een ochtend kastelen verkennen, trek ik naar de Duivelsberg – een heuvel die met zijn 75,9 meter uittorent boven het verder vlakke landschap. De mysterieuze naam alleen al prikkelt mijn nieuwsgierigheid. De lokale legende suggereert dat middeleeuwse rituelen verantwoordelijk zijn voor deze sinistere benaming.
Op slechts 6 kilometer afstand van de Duivelsberg ligt de ruïne van de Sint-Walrick kapel, gebouwd in de 15e eeuw door Franse monniken van Saint-Valery-sur-Somme. Vergelijkbaar met verborgen erfgoed elders in Europa, biedt deze plek een authentieke historische ervaring zonder de drukte.
“Wij Heumenaren leven met geschiedenis om ons heen. Wat bijzonder is voor bezoekers, is gewoon onderdeel van ons dagelijks leven – kastelen waar we langs fietsen op weg naar werk, ruïnes waar onze kinderen verstoppertje spelen.”
De combinatie van deze kastelenconcentratie met mysterieuze plekken als de Duivelsberg en Sint-Walrick kapel creëert een historisch landschap dat doet denken aan de Loire-vallei in Frankrijk. Maar waar de Loire 2,6 miljoen bezoekers per jaar trekt, ontvangt Heumen er vermoedelijk minder dan 50.000.
Een Nederlands alternatief voor de Loire zonder de massa’s
Net zoals andere verborgen Nederlandse parels biedt Heumen een zeldzame combinatie van historische dichtheid zonder massatoerisme. Terwijl ik langs de 16 kilometer lange kastelenroute fiets, passeer ik slechts een handvol andere bezoekers – voornamelijk Nederlanders.
Wat de Loire biedt in grandeur, compenseert Heumen met authenticiteit en rust. Geen drukke parkeerplaatsen, geen souvenirwinkels die de historische ervaring verstoren, geen wachtrijen voor toegang. Slechts jij en eeuwen Nederlandse geschiedenis, intact en wachtend om ontdekt te worden.
Net als andere Gelderse gemeenten combineert Heumen historisch erfgoed met moderne toegankelijkheid, maar zonder het te commercialiseren. De kastelen voelen nog steeds als kastelen, niet als themaparken.
De ideale herfst kastelenroute
September biedt de perfecte omstandigheden voor kasteel-hopping door Heumen. De zomerdrukte is voorbij, terwijl de herfstverkleuringen beginnen het middeleeuwse landschap te transformeren. Kom op werkdagen tussen 10:00 en 15:00 voor de meest rustige ervaring.
Begin je dag bij Kasteel Hernen (gratis parkeren beschikbaar) en volg de kastelenroute die langs alle 19 historische plekken leidt. Huur een fiets bij het station van Nijmegen (€10 per dag) en ontdek hoe de middeleeuwse geschiedenis hier naadloos overgaat in het Nederlandse plattelandsleven.
Terwijl Sarah foto’s maakt van de avondzon die de oude torens van Kasteel Batenburg verguldt, reflecteer ik op hoe Heumen aanvoelt als een tijdscapsule van Nederlands middeleeuws erfgoed. In een land dat vaak wordt gedefinieerd door zijn moderne steden en tulpenvelden, vormt deze verstilde kastelencollectie een verrassend contrast – alsof de Nederlanders per ongeluk de Loire-vallei hebben gereproduceerd en vervolgens vergaten het aan de wereld te vertellen.