De zon kruipt net boven de horizon uit wanneer ik het slaperige Lutjegast binnenrijd. In dit Groningse dorp van amper 928 inwoners werd Abel Tasman geboren – de man die Tasmanië en Nieuw-Zeeland ontdekte en daarmee de wereldkaart voorgoed veranderde. Het contrast is verbluffend: een minuscuul dorp dat een gigantische erfenis draagt. Volgens lokale historici daalde de bevolking hier met 6,8% sinds 2013, maar de invloed van hun beroemdste zoon reikt over oceanen.
Dit kleine dorp gaat viral worden in 2025
Terwijl ik over de licht verhoogde zandrug loop waaraan Lutjegast zijn naam dankt (‘lutje’ betekent klein, ‘gast’ betekent zandrug in het Gronings), voorspel ik dat dit dorp in 2025 internationaal ontdekt gaat worden. Hier komen drie ontwikkelingen samen die het dorp op de kaart zullen zetten.
Ten eerste wordt het Abel Tasman Museum, gehuisvest in het moderne gemeenschapscentrum Kompas, een steeds belangrijker knooppunt voor maritieme geschiedenis. Sinds de opening in 2014 heeft het een collectie opgebouwd die scheepsmodellen, historische kaarten en zelfs Maori-kunst uit Nieuw-Zeeland bevat.
Ten tweede groeit de internationale samenwerking met het Dutch Australian Cultural Centre in Australië. Deze verbinding creëert een culturele brug tussen twee continenten, precies zoals Tasman dat 380 jaar geleden deed. Zo kunnen bezoekers een replica bewonderen van een 17e-eeuws schilderij waarvan het origineel in Canberra hangt.
Ten derde speelt de wereldwijde trend van niche-historisch toerisme in het voordeel van Lutjegast. Terwijl overtoerisme bekende bestemmingen teistert, zoeken reizigers steeds vaker naar authentieke plekken met een bijzonder verhaal.
De Nederlandse versie van Stratford-upon-Avon (maar dan rustiger)
Stratford-upon-Avon trekt jaarlijks drie miljoen bezoekers voor Shakespeare. Lutjegast heeft slechts een fractie daarvan, maar de parallellen zijn opvallend. Beide zijn geboorteplaatsen van figuren die hun stempel op de wereldgeschiedenis drukten. Maar waar het Britse stadje overspoeld wordt door toeristen, biedt Lutjegast iets zeldzaams: rust en authenticiteit.
Zoals net als in het nabijgelegen Aduard met zijn gereconstrueerde klooster, bewaart Lutjegast zijn historische ziel zonder commerciële overdaad. De omgeving doet denken aan hoe het Noord-Nederlandse landschap er in Tasman’s tijd uitzag.
“Ik kwam voor Abel Tasman, maar werd betoverd door de stilte. Je hoort hier alleen vogels en de wind door het gras – het geeft je ruimte om te beseffen wat voor ongelooflijke reis deze man maakte vanuit zo’n bescheiden beginpunt.”
Deze rust contrasteert met drukkere Nederlandse bestemmingen zoals Amsterdam of Giethoorn. Lutjegast maakt deel uit van een culturele route door Groningen die ook Grijpskerk met zijn 12e-eeuwse romaanse kerk verbindt, waardoor bezoekers een diepere duik kunnen nemen in Nederlands historisch erfgoed.
Wat de reisgidsen je niet vertellen
Bereik Lutjegast het beste per auto, aangezien openbaar vervoer beperkt is. Parkeren is gratis en ruim beschikbaar in het dorpscentrum. Het Abel Tasman Museum is geopend van woensdag t/m zondag, 13:00-17:00, maar check de website voor actuele tijden.
Begin je bezoek bij het kunstwerk De Baak, een cirkel van zwerfstenen uit 2006 die als vertrekpunt dient voor het Abel Tasmanpad. Deze wandelroute leidt je door het landschap van Tasman’s jeugd en verbindt belangrijke historische locaties.
Voor maritieme liefhebbers is een bezoek aan het nabijgelegen Termunterzijl, dat 441 jaar Spaanse oorlogsgeschiedenis verbergt, een perfecte aanvulling. Combineer dit met een stop in Appingedam, bekend om zijn unieke hangende keukens, voor een complete Noord-Nederlandse ervaring.
Bezoek Lutjegast in de lente of vroege zomer wanneer het omringende platteland in bloei staat en de temperaturen aangenaam zijn voor wandelen en fietsen. Juli en augustus bieden de langste dagen, perfect voor fotografie in het gouden uur.
Een dorp dat je horizon verbreedt
Terwijl de avond valt en ik met Sarah videobel over de dag, besef ik dat Lutjegast meer is dan een historische voetnoot. Het is een plaats waar je letterlijk kunt wandelen in de voetstappen van iemand die horizons verlegde.
Zoals de Groningers zeggen: “Woar ’t het klein is, zuik je ’t grote” (waar het klein is, zoek je het grote). Hier, in dit bescheiden dorp, begon een reis die onze kennis van de wereld fundamenteel veranderde. Misschien is dat wel de beste reden om Lutjegast te bezoeken: niet om te zien waar Abel Tasman vandaan kwam, maar om je eigen ontdekkingsreis te beginnen.