De ochtendmist trekt langzaam op boven de kaarsrechte kanalen als ik Veendam binnenrijd. Hier, op slechts 25 kilometer van Groningen, vind ik een verrassende veenkolonie met 27.000 inwoners die de zomer van 2025 wel eens zou kunnen domineren. Terwijl ik langs het Veenkoloniaal Museum wandel, word ik direct getroffen door de rust. Geen toeristische drukte zoals in Giethoorn, maar een authentieke Nederlandse bestemming waar het verhaal van de turfwinning tot leven komt.
Waarom Veendam de zomer van 2025 gaat domineren
Wat direct opvalt is de ongelooflijke dichtheid aan geschiedenis. Met 41 rijksmonumenten op een oppervlakte van slechts 78,7 vierkante kilometer heeft Veendam een van de hoogste concentraties cultuurhistorische gebouwen van kleine Nederlandse gemeenten.
De stad, ooit bekend als “Ville de tourbe” (Turfstad), vertelt een verhaal dat de meeste bezoekers van Nederland volledig missen. Waar toeristen in Amsterdam en Giethoorn samendromden, ontdekte ik hier de bakermat van Nederland’s vroege industrie.
Wandelend langs de rechtlijnige kanalen, die als stille getuigen van het turfverleden fungeren, zie ik hoe Veendam perfect aansluit bij de groeiende trend naar authentieke bestemmingen. Zoals Montfoort zijn ridderverhalen bewaart, zo koestert Veendam zijn industriële erfgoed.
De 41 rijksmonumenten die niemand verwacht
Het Veenkoloniaal Museum, gehuisvest in een monumentaal pand, is verrassend uitgebreid voor een stad van deze omvang. Binnen ontdek ik het verhaal van Anthony Winkler Prins, de beroemde lexicograaf die hier woonde, en Aletta Jacobs, voorvechtster van vrouwenrechten.
Maar het werkelijke juweeltje is de STAR museumspoorlijn, Nederlands langste museumspoor, dat Veendam verbindt met Stadskanaal. Deze historische treinrit biedt een tijdreis door het veenkoloniale landschap die je nergens anders ervaart. Iedere zaterdag en zondag in de zomer puffen hier historische stoomtreinen door het landschap.
Net als Ter Apel met zijn middeleeuwse klooster, bewaart Veendam een stuk Nederlands erfgoed dat nog relatief onontdekt is gebleven door het grote publiek.
“Ik kom al jaren naar Veendam en ben nog steeds verbaasd dat er zo weinig toeristen zijn. In Giethoorn kun je over de hoofden lopen, maar hier kun je echt het authentieke Nederland ervaren zonder drukte.”
Authentieke ervaringen die Giethoorn niet kan evenaren
Waar Lemmer toont hoe een dorp zijn ziel behoudt ondanks toerisme, bewijst Veendam dat sommige plekken gewoon nog moeten worden ontdekt. In recreatiegebied Borgerswold, een groen paradijs van 450 hectare, vind ik slechts enkele lokale wandelaars.
Het Julianapark, een groene oase in het centrum, biedt schaduwrijke paden langs monumentale bomen. In plaats van selfie-sticks en tourbussen zie ik hier Groningers die genieten van hun lunch in het park.
Waar Valkenburg ondergronds gaat, gaat Veendam bovengronds met zijn geschiedenis. De verhalen van de turfarbeiders en hun sociale strijd vormen een fascinerende onderstroom die je ontdekt als je met lokale bewoners spreekt.
Wat de reisgidsen je niet vertellen
De beste manier om Veendam te verkennen is per fiets. Huur een fiets bij het station voor €12 per dag en volg de speciale veenroute die langs de belangrijkste monumenten leidt. Parkeren kan gratis op het Museumplein, op loopafstand van het centrum.
Bezoek op dinsdag of donderdag voor de lokale markt, of kom in het weekend van juli voor de zomerfestivals rondom het museum. De combinatie van cultuurhistorie en rustige natuurgebieden maakt Veendam perfect voor een tweedaags bezoek.
Voor de beste ervaring, verblijf in een van de karakteristieke B&B’s in gerenoveerde veenkoloniale panden, waar je vanaf €75 per nacht slaapt in authentieke kamers met uitzicht op de kanalen.
Terwijl ik de zon zie zakken over de kanalenstructuur, besef ik dat plekken als Veendam precies zijn waarom ik reiziger werd. Niet de overvolle toeristenbestemmingen, maar deze authentieke stukjes geschiedenis die hun verhaal nog moeten vertellen aan de wereld. Sarah zou hier prachtige foto’s kunnen maken van de ochtendmist over de kanalen. Zoals de Groningers zouden zeggen: “Ain mooi stee” – een mooie plek. En dat is Veendam zeker, voordat de rest van de wereld het ontdekt.