Ik sta op een heuvel in Clermont-en-Argonne, omringd door de fluisterende bossen van de Argonne. In dit Franse dorp met slechts 1.428 inwoners vochten ooit meer dan 50.000 soldaten tot de dood. Terwijl de ochtendmist tussen de boomstammen hangt, is het bijna onmogelijk te geloven dat deze serene plek precies 107 jaar geleden een hel op aarde was. De contrasten zijn verbijsterend – voor elke huidige inwoner van dit vredige dorp sneuvelden destijds 35 soldaten in de modderige slagvelden die nu met herfstbladeren bedekt zijn.
Het is september 2025, en ik ben hier om een vergeten hoofdstuk uit de Eerste Wereldoorlog te herontdekken, precies tijdens de verjaardag van de Amerikaanse bevrijding die in september 1918 plaatsvond. Wat mij direct opvalt is de absolute stilte, slechts 66,94 vierkante kilometer Frans platteland dat een van de bloedigste verhalen uit de moderne geschiedenis herbergt.
Het Extreme Contrast – Van 50.000 Doden naar 1.428 Inwoners
De Forêt d’Argonne die Clermont-en-Argonne omringt, was het decor van het beslissende Meuse-Argonne Offensief. Franse generaal Joffre moest zijn aanvallen staken nadat 12.000 Franse soldaten gedood, gewond of vermist raakten. Net zoals dit Franse kustdorp van 600 inwoners authenticiteit zonder drukte biedt, bewaart Clermont-en-Argonne zijn geschiedenis in relatieve onbekendheid.
Wandelend over de bosgrond voel ik letterlijk de geschiedenis onder mijn voeten. 107 jaar aan herfsten hebben de kraters en loopgraven verzacht maar niet uitgewist. Wat ooit oorverdovend lawaai was – artillerievuur, explosies, schreeuwende mannen – is nu vervangen door vogelgezang en ritselende bladeren.
De lokale historicus toont me oude kaarten waarop te zien is dat de Duitse kroonprins Wilhelm hier zijn luxe bunkercomplex had, de “Abri du Kronprinz”. Terwijl ik door het verlaten bunkercomplex loop, wijst hij naar de vergeelde foto’s van jonge soldaten die nooit huiswaarts keerden.
107 Jaar Geleden: Wanneer Amerika de Argonne Bevrijdde
In september 1918 arriveerden de Amerikaanse troepen om de regio te bevrijden. Verschillende Europese dorpen zoals dit Duitse stadje met 20 historische molens bewaren hun geschiedenis rustig, maar hier in Clermont-en-Argonne voelt de Amerikaanse connectie bijzonder sterk.
Ik bezoek het Forester Cemetery in het hart van het Argonne-woud, waar 2.000 graven van gesneuvelde soldaten liggen. De contrasten zijn schrijnend – dit vredige bosgebied was ooit het centrum van een conflict dat meer dan 1,2 miljoen Amerikaanse soldaten mobiliseerde.
“Mijn grootvader kwam hier terug in 1968, vijftig jaar na de bevrijding. Hij huilde toen hij zag hoe vredig het was geworden. De stilte was voor hem het meest indrukwekkende – die kon hij maar niet rijmen met zijn herinneringen.”
Wat Clermont-en-Argonne onderscheidt van bekendere WOI-bestemmingen zoals Verdun is de intimiteit van de ervaring. Waar Verdun jaarlijks honderdduizenden bezoekers verwelkomt, kun je hier vaak helemaal alleen zijn met de geschiedenis, wandelend over paden waar ooit soldaten vochten en stierven.
Wat de reisgidsen je niet vertellen
De beste manier om Clermont-en-Argonne te bereiken is via de regionale treinverbinding vanuit Verdun of Sainte-Ménehould. Voor wie met de auto komt, is er gratis parkeren bij het gemeentehuis. Bezoek het gebied bij voorkeur in de vroege ochtend, wanneer de mist tussen de bomen hangt en de sfeer bijna transcendent is.
Lokale bewoners raden aan om de Route de la Haute Chevauchée te volgen voor de meest indrukwekkende uitzichten en oorlogsoverblijfselen. Terwijl dit Franse dorp zijn ambachten riskeert te verliezen, bewaart Clermont-en-Argonne zijn oorlogsherinneringen zorgvuldig.
Neem de tijd om de ondergrondse bunkers te bezoeken – sommige zijn alleen toegankelijk met een lokale gids, maar het loont de moeite om deze vooraf te reserveren via het gemeentehuis. In september 2025 organiseert het dorp speciale herdenkingen ter gelegenheid van de 107-jarige bevrijding.
Als ik mijn laatste avond in Clermont-en-Argonne doorbreng, denk ik aan wat mijn dochter Emma zou zeggen over deze plek. Ze zou waarschijnlijk opmerken hoe vreemd het is dat de mooiste plekken soms de pijnlijkste verhalen vertellen. Dit kleine Franse dorp, verborgen in het groen van de Argonne, fluistert zijn verhaal aan wie bereid is te luisteren – een verhaal van verwoesting, wederopbouw en de bijna onmogelijke vrede die kan volgen op onvoorstelbaar geweld.