Ik sta op een rustig plein in Heerlen, een Nederlandse stad met 87.522 inwoners, terwijl de ochtendzon het modernistische Glaspaleis verlicht. Maar wat me versteld doet staan, bevindt zich niet boven maar onder mij. Ik sta letterlijk bovenop het oudste stenen gebouw van Nederland – een Romeins thermencomplex gebouwd tussen 63 en 73 na Christus. De gedachte is verbazingwekkend: terwijl miljoenen toeristen naar Pompeii en Bath reizen, ligt hier in Limburg een archeologisch wonder dat minstens even indrukwekkend is, maar vrijwel onontdekt.
Dit Nederlandse 87.522-inwoners-geheim bewaart Nederland’s oudste stenen wonder sinds 63 na Christus
Wat de Romeinen hier bouwden in hun nederzetting Coriovallum was niet zomaar een badhuis – het was een technisch meesterwerk dat 2000 jaar later nog steeds intact is. De vloer waar ik nu op sta in het Thermenmuseum bedekt een complex met warmwaterbaden, koude plonsbaden en stoomruimtes die doet denken aan moderne wellness resorts.
“Wat hier bijzonder is,” fluistert een museummedewerker terwijl hij me rondleidt, “is dat de fundamenten beter bewaard zijn dan veel sites in Italië zelf.” De vloerverwarmingssystemen zijn zo goed geconserveerd dat archeologen perfect kunnen reconstrueren hoe de Romeinen hier baadden, socialisten, en zaken deden.
Wat nog verbazingwekkender is: de thermen liggen minder dan 10 minuten wandelen van het centrum van Heerlen, een stad die later bekendheid verwierf als mijnstad, en nu als de officiële Street Art Hoofdstad van Nederland. Het contrast is fascinerend – waar eens Romeinse kooplieden handelden, creëren nu internationale kunstenaars zoals Case Maclaim en Super A gigantische muurschilderingen.
Waarom Coriovallum beter bewaard bleef dan de beroemde Baden van Bath
Terwijl dit Duitse stadje van 29.206 inwoners ligt tussen wereldklasse attracties zonder overlopen te worden, geniet Heerlen van eenzelfde rust. Het geheim? De Romeinse baden lagen eeuwenlang verborgen onder de grond, beschermd tegen verval en plundering.
In tegenstelling tot Bath (Engeland), waar jaarlijks 1,5 miljoen toeristen zich door smalle straten persen, verwelkomt het Thermenmuseum slechts een fractie daarvan. Dit betekent dat je in alle rust kunt dwalen door eeuwenoude geschiedenis zonder selfie-sticks die je zicht belemmeren.
“Ik heb Pompeii en Bath bezocht, maar hier kun je de geschiedenis aanraken zonder drukte. Je voelt je alsof je de eerste ontdekker bent van een verborgen schat die per ongeluk in Nederland terechtkwam.”
De locatie van Heerlen was geen toeval. De Romeinen kozen dit kruispunt van handelswegen tussen wat nu Maastricht, Aken en Keulen zijn strategisch uit. Net als dit Franse watergeheim van 135.000 inwoners verbergt Europa’s grootste gotische kathedraal tussen verborgen schatten, houdt Heerlen zijn Romeinse juweeltje bescheiden.
Van Romeinse baden naar Street Art hoofdstad: Heerlen’s dubbele identiteit
Wat Heerlen echt uniek maakt is de verbluffende combinatie van antieke geschiedenis en hedendaagse cultuur. Dezelfde stad die het oudste stenen gebouw van Nederland herbergt, draagt ook trots de titel “Street Art Hoofdstad van Nederland” met meer dan 50 enorme muurschilderingen verspreid door het centrum.
Het Schunck Glaspaleis, een architectonisch meesterwerk uit 1935, fungeert als modern kunstcentrum en startpunt voor street art tours. Kunstliefhebbers die dit Poolse dorf van 743 inwoners heeft 37 kunstwerken per vierkante kilometer waarderen, vinden in Heerlen een stedelijke tegenhanger met indrukwekkende dichtheid aan kunst.
In de omgeving ontdek je ook Kasteel Hoensbroek, een van de grootste kastelen tussen Maas en Rijn, en natuurgebied Brunssummerheide waar juist nu in september de laatste paarse heide bloeit. Net als dit Nederlandse grensstadje van 45.490 inwoners bewaart de oudste mijn, koestert Heerlen zijn industrieel erfgoed naast oudere schatten.
Perfect moment: bezoek voor winterse museummagie en absence van massa’s
De timing om Heerlen te bezoeken kon niet beter zijn. September en oktober bieden perfecte temperaturen voor stadswandelingen langs street art, terwijl de Brunssummerheide zijn spectaculaire paarse kleuren toont. Vanaf 19 september loopt bovendien het evenement “Ode aan Pinkpop” dat de festivalgeschiedenis viert.
Kom op weekdagen voor 11:00 uur naar het Thermenmuseum voor de meest rustige ervaring. Parkeren kan gratis bij Q-Park Putgraaf op minder dan 5 minuten lopen. Voor het beste street art-zicht, volg de gratis downloadbare kaart van het VVV-kantoor bij het Glaspaleis.
Als ik terugwandel naar mijn auto, valt het me op hoe Sarah, mijn vrouw en reisfotografe, enthousiast blijft klikken: Romeinse stenen naast moderne murals in één frame. “Dit is wat reizen zou moeten zijn,” denkt ze hardop. En ze heeft gelijk. Heerlen is als een perfect bewaarde tijdcapsule die twee millennia overbrugt, waar het oudste gebouw van Nederland rustig wacht op ontdekking, terwijl de modernste kunst zijn muren siert. In een land waar iedereen Amsterdam, Rotterdam en Utrecht kent, blijft deze stille schat van 87.522 trotse inwoners een van Europa’s meest onverwachte verrassingen.