De laatste zonnestralen glijden over kleurrijke vissershuisjes terwijl ik door de smalle straatjes van Anstruther slenter. Dit Schotse kustdorpje met 3.500 inwoners ligt slechts 16 kilometer ten zuiden van St Andrews, maar voelt werelden verwijderd van toeristische hotspots. Wat mij direct opvalt: terwijl de haven vroeger bijna 1.000 vissersboten huisvestte, beschermt dit dorpje nu iets veel kostbaarders – een kolonie van meer dan 10.000 papegaaiduikers op het nabijgelegen Isle of May. Terwijl IJsland en Noorwegen internationale bekendheid genieten voor hun papegaaiduikers, verbergt Schotland zijn grootste schat in het zicht van iedereen.
Het Schotse vissersdorp met meer papegaaiduikers dan inwoners
Anstruther’s verhaal is er een van verbluffende transformatie. Ooit floreerde hier een van Schotlands grootste vissersvloten met bijna 1.000 boten eind 19e eeuw. Tegenwoordig hebben 16 cruiseoperators de industrie veranderd naar duurzaam natuurtoerisme.
“We hebben meer papegaaiduikers dan mensen,” vertelt een lokale touroperator mij trots terwijl we richting de kade wandelen. De Isle of May National Nature Reserve, bereikbaar via een 45-minuten boottochtje, huisvest ’s zomers een kolonie van meer dan 10.000 papegaaiduikers.
Net zoals Nederland’s heidedorpen een seizoensgebonden natuurwonder bieden, trekt Anstruther natuurliefhebbers die het perfecte moment willen vangen. De timing is cruciaal – augustus vertegenwoordigt de laatste kans om deze iconische vogels te zien voordat ze vertrekken voor de winter.
Het “Schotse Portofino” zonder de mensenmassa’s
Wat Anstruther werkelijk bijzonder maakt is de combinatie van Mediterrane esthetiek met Noord-Europese wildlife. De kleurrijke visserscottages langs de waterkant doen denken aan Italiaanse kustdorpen, maar zonder hordes toeristen.
Anders dan het drukke Port Isaac in Cornwall dat jaarlijks 250.000 bezoekers ontvangt, blijft Anstruther verrassend authentiek. In het naburige Cellardyke, officieel een Conservation Area sinds 1977, vind je straatjes die nauwelijks veranderd zijn in eeuwen.
“Je kunt hier rondwandelen en je afvragen of je de eerste persoon bent die een bepaalde steeg ontdekt. Dat gevoel van ontdekking vind je niet meer in populaire bestemmingen.”
Tijdens mijn wandeling door Cellardyke ontdek ik de oorsprong van zijn naam – ‘silver dyke’, verwijzend naar de glinsterende haringschubben die vroeger langs de kades droogden. Deze verloren gegane praktijk kleurt nog steeds de lokale folklore.
Andere Europese havens zoals Dunkerque behielden hun industriële karakter, maar Anstruther slaagde erin te transformeren zonder zijn ziel te verliezen.
Waarom Anstruthers vis-en-patat beroemder is dan zijn papegaaiduikers
Vergeet gourmetrestaurants in wereldsteden. De Anstruther Fish Bar won tweemaal de prestigieuze titel “UK Fish and Chip Shop of the Year” – in 2001-2002 én opnieuw in 2009. Dit geeft het dorp een indrukwekkende ratio van één bekroonde fish & chip shop per 3.500 inwoners, vergeleken met Londen’s één per 15.000+.
Vergelijkbaar met hoe het Duitse Jever internationale faam geniet voor zijn bierproductie, heeft Anstruther zijn visspecialiteit tot kunst verheven. Toeristen staan geduldig in de rij voor deze culinaire ervaring, vaak met uitzicht op de boten die verse vangst binnenbrengen.
Lokale schepen leveren dagverse kabeljauw en schelvis, bereid volgens methodes die generaties teruggaan. Het resultaat? Een maaltijd die zelfs gastronomische pelgrims uit Edinburgh (77 kilometer verderop) aantrekt.
Wat de reisgidsen je niet vertellen
Voor de beste ervaring, bezoek Anstruther op een doordeweekse augustusochtend. Parkeer bij de gratis parkeerplaats aan Shore Street en begin je dag met een wandeling langs de Fife Coastal Path richting Cellardyke voordat de middagdrukte begint.
Boek cruises naar Isle of May minstens twee dagen vooraf – in augustus zijn deze snel volgeboekt vanwege het einde van het papegaaiduikerseizoen. De boottochten vertrekken vanaf Anstruther Harbour en kosten ongeveer £30 per volwassene.
Als je echt als een local wilt eten, sla de rij bij de beroemde Fish Bar over en probeer The Dreel Tavern waar vissers samenkomen voor verse kreeft en lokaal bier na een dag op zee.
Terwijl de zon ondergaat over de haven van Anstruther, begrijp ik waarom deze plek zo speciaal is. Het is een perfecte balans – een dorp dat zijn industriële verleden heeft getransformeerd naar natuurbescherming zonder zijn authenticiteit te verliezen. Sarah zou de kleurrijke huizen prachtig fotograferen, terwijl Emma zich zou vergapen aan de papegaaiduikers. In een wereld van massatoerisme voelt Anstruther als een kostbare parel die nog net onder de radar blijft – tenminste, voor nu.