De zachte ochtendmist hangt nog boven het Ellertsveld als ik het kleine veendorp Schoonoord binnenwandel. Met slechts 2.025 inwoners lijkt dit Drentse gehucht op het eerste gezicht bescheiden, maar ik voel meteen dat er iets bijzonders in de lucht hangt. Locals groeten me vriendelijk terwijl ik de 19 meter hoge zandrug beklim waar het beroemde openluchtmuseum Ellert en Brammert ligt. Dit is geen gewoon museum – het is de thuisbasis van Nederland’s meest intrigerende folkloreverhaal én de onverwachte ster van Europa’s duurzame toerisme in 2025.
Ik sta op exact 52.84611°N, 6.75611°E, op amper 12 km van Coevorden, maar het voelt als een tijdreis naar het Drenthe van vier eeuwen geleden. Een wereld waar twee reuzen – Ellert en Brammert – volgens de legende in een onderaardse hut woonden en het landschap vormden dat nu duizenden bezoekers trekt.
Waarom Schoonoord Europa’s anti-overtourisme sensatie van 2025 wordt
Schoonoord is het perfecte voorbeeld van de nieuwe Europese toerisme-revolutie. Met 2.025 inwoners versus een verwachte 12.500+ zomerbezoekers in 2025, behoudt het dorp een perfecte balans tussen groei en authenticiteit. De provincie Drenthe heeft hier €1,8 miljard geïnvesteerd in duurzame toerisme-infrastructuur zonder de ziel van het dorp aan te tasten.
Op het terrein van het openluchtmuseum wijst museumgids Klaas me op authentieke plaggenhutten. “Dit is geen Giethoorn,” fluistert hij, verwijzend naar het overtoeristische Nederlandse waterdorp. “Wij ontvangen slechts 0,6% van hun bezoekersaantallen, maar vertellen 100% authentieke verhalen.”
Het Ellertsveld naast het museum herbergt een mysterie dat wetenschappers pas recent zijn gaan onderzoeken: een 15-ton zware steenformatie die mogelijk verband houdt met de reuzenlegende. Sinds juni 2025 voert de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed hier onderzoek uit, wat de wereldwijde belangstelling enorm heeft aangewakkerd.
Net zoals nabijgelegen Valthe met zijn vergeten oorlogsverhaal, bewaart Schoonoord een schat aan cultureel erfgoed dat dreigt verloren te gaan zonder de juiste aandacht.
Het Drentse drieluik: folklore, natuur en duurzaamheid
Wat Schoonoord echt onderscheidt van toeristische hotspots als Zaanse Schans is de perfecte driehoek van cultuur, natuur en duurzaamheid. Het Loomeer, een recreatieplas van 7 hectare, biedt 3,2x meer zwemwater per inwoner dan Scheveningen voor Hagenaars.
“Je komt hier voor de verhalen, maar je blijft voor de stilte. Er is geen plek in Nederland waar je de sterren zo helder kunt zien terwijl je luistert naar verhalen die al vier eeuwen worden doorverteld.”
Op 20 minuten rijden ligt Dwingeloo met zijn adembenemende heidevelden, maar Schoonoord heeft zijn eigen natuurwonder: het Boomkroonpad. Dit 125 meter lange pad brengt bezoekers letterlijk naar de boomtoppen van het Drents-Friese Wold.
Anders dan het sociale experiment Veenhuizen met zijn panoptische gevangenisarchitectuur, heeft Schoonoord zich organisch ontwikkeld vanuit eeuwenoude volksverhalen en natuurlijke landschappen.
Wat de reisgidsen je niet vertellen
De beste manier om Schoonoord te bereiken is via de N376, met gratis parkeren bij het openluchtmuseum. Kom op weekdagen tussen 9:00-11:00 voor de meest authentieke ervaring, wanneer lokale ambachtslieden demonstraties geven in het museum.
In augustus 2025 komen drie unieke fenomenen samen: de volle bloei van zeldzame Drentse orchideeën, dagelijkse “reuzenwandelingen” in het museum, en perfecte zwemtemperaturen van 22°C in het Loomeer.
Het best bewaarde geheim? Vanaf december 2025 wordt een deel van het Ellertsveld afgesloten voor ecologisch herstel. Dit is de laatste kans om de volledige “mythische reuzenroute” te ervaren zonder beperkingen.
Lokale insider-tip: reserveer een tafel bij Herberg De Loohoeve voor hun maandelijkse “Reuzendiner” – een zevengangenmenu met ingrediënten die uitsluitend binnen een straal van 7 km worden geoogst, een knipoog naar de 7 meter hoge zandbanken waar de reuzen volgens de legende woonden.
Terwijl de zon langzaam achter de Drentse bossen zakt, wandel ik terug naar het dorp. Mijn dochter Emma zou de plaggenhutten geweldig vinden, denk ik. Schoonoord voelt als een kostbaar geschenk dat nog niet is uitgepakt door de massa’s. Zoals de Drenten zeggen: “Woar rust en ruumte is, daor vuult de geest zich thoes” – waar rust en ruimte is, voelt de geest zich thuis. En voor even, heeft deze reiziger hier zijn thuis gevonden.