Ik strijk voorzichtig met mijn vingers over een Romeinse munt terwijl de zonnestralen door de gotische ramen van het Teseum vallen. Het is 7:30 ’s ochtends in Tongeren, de oudste stad van België met slechts 30.000 inwoners, en ik ben de enige bezoeker. Deze compacte historische schat, versmolten met het plattelandsstadje Borgloon in 2025, staat op het punt om volgend jaar internationale aandacht te trekken – maar op dit moment is het nog steeds een van Europa’s best bewaarde geheimen.
Sarah maakt foto’s van de Romeinse stadsmuur terwijl Emma, onze 7-jarige dochter, verwonderd kijkt naar een display van kleurrijke Romeinse fresco’s. Als expert in verborgen bestemmingen heb ik meer dan 50 landen bezocht, maar wat hier in Limburg gebeurt, heeft alle ingrediënten van een bestemming die in 2025 krantenkoppen gaat halen.
Het Romeinse geheim dat 2025 gaat domineren
In tegenstelling tot dit Nederlandse erfgoeddorp met 2,6 miljoen bezoekers, behoudt Tongeren een verrassende intimiteit. De stad strekt zich uit over 87,8 vierkante kilometer maar voelt compact. Door de recente fusie met buurgemeente Borgloon in januari 2025 is het inwoneraantal gestegen naar 43.980, maar het historische centrum blijft authentiek.
Wat Tongeren uniek maakt is de combinatie van 2000 jaar Romeinse geschiedenis met de grootste antiekmarkt van de Benelux. Elke zondagochtend verandert het centrum in een schatkamer waar verzamelaars en handelaren samenkomen sinds 1950. Terwijl dit Friese waterdorp zich voorbereidt op Skûtsjesilen 2025, maakt Tongeren zich klaar voor een eigen gloriejaar met het uitgebreide Gallo-Romeins Festival.
Het Gallo-Romeins Museum, Europees Museum van het Jaar in 2011, vormt het hart van wat lokalen “het levende Romeinse laboratorium” noemen. Hier worden in juli 2025 nieuwe archeologische vondsten gepresenteerd die de afgelopen jaren in het uitgebreide gebied zijn opgegraven.
Waarom experts Arles vergeten voor deze Vlaamse verrassing
Terwijl dit Belgische stadje van 21.000 inwoners in december bezoekers trekt voor oorlogsgeschiedenis, biedt Tongeren een vergelijkbare historische diepgang als het Franse Arles of Duitse Trier, maar zonder de toeristenmassa’s.
“We hebben dezelfde Romeinse kwaliteit als die beroemde plekken, maar hier kun je nog steeds met een archeoloog praten zonder reservering of in alle rust door een 2000 jaar oude straat wandelen,” vertelt een vrijwilliger bij het Teseum, de archeologische site naast de basiliek.
De Onze-Lieve-Vrouwebasiliek, een indrukwekkende mix van Romaanse en gotische architectuur, torent boven de stad uit. Anders dan in toeristische trekpleisters staan er geen rijen en kost een kaartje voor het volledige Teseum-complex slechts €9. De intieme schaal van Tongeren maakt het mogelijk om in één dag zowel de Romeinse geschiedenis als de antiekmarkt te verkennen.
De fusie die internationale archeologen doet wakker liggen
Net als dit Nederlandse molendorp met werkende molens toont Tongeren levend erfgoed. De fusie met Borgloon brengt nieuwe fietsroutes die de Romeinse stadskern verbinden met het glooiende Haspengouwse platteland, bekend om zijn appelboomgaarden.
Lokale autoriteiten voorspellen dat de bezoekersaantallen in 2025 met minstens 30% zullen stijgen dankzij deze uitbreiding en het versterkte culturele programma. Voor archeologieliefhebbers is het bijzonder spannend: de fusie heeft geleid tot nieuwe opgravingen in het uitgebreide gebied, met vondsten die volgens experts “de interpretatie van Romeins België kunnen herschrijven”.
In juli 2025 vindt het vernieuwde Gallo-Romeinse Festival plaats, met vier weekenden van historische reconstructies, ambachtelijke workshops en culinaire ervaringen gebaseerd op authentieke Romeinse recepten.
Hoe je de massa’s voor blijft in 2025
Net als dit Duitse middeleeuwse stadje zonder massa’s, biedt Tongeren authenticiteit zonder drukte. Bezoek de antiekmarkt op zondagochtend vóór 8:00 uur wanneer alleen serieuze verzamelaars en locals aanwezig zijn. De beste manier om het historische centrum te verkennen is te voet – alles ligt binnen 20 minuten loopafstand.
Parkeer gratis bij Sporthal De Motten op 10 minuten lopen van het centrum, of kies voor het betalende Julianusparking direct naast het museum (€1,50 per uur). Voor de volledige archeologische ervaring, reserveer de ‘Romeinse Ochtend’-tour die om 9:30 uur start bij het Gallo-Romeins Museum.
Als je Tongeren vandaag bezoekt, ervaar je wat Emma beschreef als “een tijdmachine die nog niet vol toeristen zit”. Staand op de oudste stadsmuren van België, met uitzicht over het Vlaamse platteland, voel ik een zeldzame connectie met een plek die tegelijk historisch belangrijk én verrassend persoonlijk is. Zoals ze hier in het Limburgse dialect zeggen: “In Tóngere vénste de Romeinen zónder te zeuke” – in Tongeren vind je de Romeinen zonder te zoeken.