Ik sta op het kerkhof van Wiuwert terwijl de ochtendmist langzaam optrekt. Het dorpje telt slechts 285 inwoners, maar trekt jaarlijks meer dan 10.000 bezoekers. Wat brengt al deze mensen naar dit minuscule Friese terpdorp? Ik ben hier voor de legende die wetenschappers al ruim drie eeuwen verbijstert: de natuurlijk geconserveerde mummies in de kelder van de 13e-eeuwse Nicolaaskerk. Zonder enige chemische behandeling zijn vier lichamen perfect bewaard gebleven sinds hun ontdekking in 1765.
Het onopgeloste mysterie van Wiuwerts natuurlijke mummies
De sleutel naar de crypte draait soepel in het slot. Mijn gids, een oudere heer met diepgewortelde kennis van lokale geschiedenis, leidt me zeven treden omlaag in de kelder waar het wonder zich bevindt. De temperatuur daalt merkbaar – een verklaring die wetenschappers opperen voor de onnatuurlijke conservering.
“Wat u gaat zien is geen trucje,” fluistert hij terwijl we de ruimte betreden. Voor me liggen vier perfect bewaarde lichamen van de familie Walta, ooit prominente edelen in deze regio. Hun gezichtstrekken zijn nog steeds herkenbaar, hun kleding intact. En dat alles zonder enige balsemtechniek.
Net zoals bepaalde Maltese dorpen hun eigen historische raadsels koesteren, bewaart Wiuwert een wetenschappelijk onverklaarbaar fenomeen. Onderzoekers hebben diverse theorieën geopperd: een unieke combinatie van luchtvochtigheid en ventilatie, mineralen in de bodem, of zelfs de invloed van de Labadisten, een radicale religieuze sekte die hier van 1675 tot 1730 leefde.
De mummies werden bij toeval ontdekt toen men in 1765 de grafkelder opende. Tot ieders verbazing waren sommige lichamen perfect intact, terwijl andere volledig vergaan waren. Dit contrast maakt het mysterie des te intrigerender.
Waarom wetenschappers 300 jaar later nog steeds geen verklaring hebben
In tegenstelling tot de wereldberoemde mummies van Capuchin in Italië, zijn die van Wiuwert niet intentioneel geconserveerd. “Het bijzondere aan deze mummies is dat niemand ze wilde behouden,” legt mijn gids uit. “De natuur besloot dat zelf.”
“Iedereen komt hier voor de mummies, maar ze vertrekken met een diep respect voor hoe onverklaarbaar het leven soms kan zijn. In deze kelder voelt de grens tussen wetenschap en mysterie dunner dan ooit.”
Recente onderzoeken uit 2023 blijven zonder sluitende verklaring. Het microklimaat in de kelder lijkt perfect voor natuurlijke conservering, maar waarom sommige lichamen wel en andere niet? Net zoals bepaalde Belgische dorpen hun unieke culturele erfgoed behouden, beschermt Wiuwert een mysterie dat generaties wetenschappers heeft uitgedaagd.
Bijzonder is dat dit terpdorp niet alleen de mummies herbergt. In 1866 werd hier een archeologische schat ontdekt: 39 gouden objecten uit het jaar 640. Munten, sieraden en gebruiksvoorwerpen die getuigen van een rijke geschiedenis lang voordat de Labadisten hier hun gemeenschap stichtten.
Wat de reisgidsen je niet vertellen over Wiuwert
De crypte is alleen te bezoeken via geleide rondleidingen die vooraf gereserveerd moeten worden bij de lokale VVV. Kom bij voorkeur op weekdagen tussen 10:00 en 14:00 uur – in het weekend zijn de wachttijden aanzienlijk langer.
Parkeer niet bij de kerk maar op het dorpsplein op 200 meter afstand. Dit is niet alleen praktischer, maar geeft je ook de kans om de authentieke Friese architectuur te bewonderen. Net zoals Workum met zijn rijke collectie rijksmonumenten, heeft Wiuwert karakteristieke gebouwen die de moeite waard zijn.
De beste tijd om Wiuwert te bezoeken is in de zomermaanden juni tot september. Dan is niet alleen het weer aangenaam, maar de koele crypte biedt een verfrissend contrast met de buitentemperatuur, en de conserveringstoestand van de mummies is dan optimaal zichtbaar.
Combineer je bezoek met een fietstocht door het omliggende platteland. Binnen 15 kilometer bevinden zich diverse andere terpdorpen met elk hun eigen verhaal, zoals Lemmer met zijn indrukwekkende Woudagemaal.
Terwijl ik terugkeer naar mijn auto, kijk ik nog eenmaal om naar de kerk. In een wereld vol overstimulatie en overtourisme voelt Wiuwert als een oprechte ontdekking. Mijn dochter Emma zou de mummies ongetwijfeld “griezelig cool” vinden, en Sarah zou eindeloos foto’s maken van het verstilde dorpslandschap. Soms zijn het de kleinste plekken die de grootste mysteries herbergen – en Wiuwert bewijst dat sommige raadsels misschien nooit opgelost hoeven te worden om waardevol te zijn.