De lucht is nog vochtig wanneer ik de bosrijke rand van Habay-la-Neuve binnenwandel. Het is amper 7 uur ’s ochtends in dit Belgische dorp van 3.505 inwoners en de mist hangt nog laag boven de vijvers die als spiegels tussen het dichte Ardennenwoud liggen. Het is verrassend stil voor een plek die zowel natuurlijke weelde als een rijke culturele geschiedenis herbergt – een verborgen juweel dat slechts 80 kilometer van Luxemburg-stad ligt.
Terwijl ik langs een van de talrijke étangs (vijvers) loop, wijst mijn lokale gids Antoine naar een reiger die opvliegt. “Onze vijvers waren ooit industriële bekkens voor de ijzerindustrie,” vertelt hij. “Nu zijn ze een toevluchtsoord voor meer dan 60 vogelsoorten die hier broeden.”
Het literaire geheim van een vergeten Ardennendorp
Habay-la-Neuve mag dan klein zijn, het heeft een buitenproportionele culturele betekenis. Dit is de thuisbasis van de familie Nothomb, waaronder de internationaal gevierde Belgische schrijfster Amélie Nothomb, die meer dan 20 romans publiceerde die in 40 talen zijn vertaald.
Wanneer je door het dorp wandelt, begrijp je onmiddellijk waarom deze plek literaire zielen inspireert. De combinatie van dichte bossen, glinsterende vijvers en de mysterieuze sfeer creëert een omgeving waar verhalen lijken te ontstaan uit het landschap zelf.
Het meest fascinerende aspect is misschien wel het Gaumais dialect dat hier nog steeds wordt gesproken door de oudere generatie. Dit is een van de oudste Romaanse dialecten van België, een taalkundige schat die langzaam verdwijnt.
Net zoals Moustiers-Sainte-Marie zijn keramiektraditie bewaart, koestert Habay zijn unieke culturele erfgoed in de vorm van de jaarlijkse “Forest Blessing” – een traditie gestart door Pierre Nothomb in 1937.
Een natuurlijk wonder zonder de mensenmassa’s
Het bos van Anlier dat Habay omringt, beslaat 5.500 hectare en is een van de grootste woudgebieden van België. In tegenstelling tot de overtoeristische delen van de Ardennen, vind je hier nauwelijks andere wandelaars op de 128 gemarkeerde paden.
Tijdens mijn tweede dag ontdek ik dat het netwerk van vijvers hier niet toevallig is ontstaan. Ze werden aangelegd voor de 18e-eeuwse ijzerindustrie, maar zijn nu ecologische hotspots waar zeldzame watervogels nestelen.
“Mensen komen naar de Ardennen voor natuur maar vinden daar vaak overvolle parkeerplaatsen. Hier in Habay heb je dezelfde schoonheid maar kun je urenlang wandelen zonder iemand tegen te komen. Het is ons best bewaarde geheim.”
Terwijl Habay-la-Neuve rustig blijft, wordt Brüggen als stiller alternatief voor Brugge steeds bekender bij toeristen die authentieke ervaringen zoeken.
De lokale bevolking heeft een term voor hun specifieke microklimaat: “forêt baignée” (gebaden woud) – een verwijzing naar hoe de tientallen vijvers een unieke vochtigheid creëren die de biodiversiteit bevordert.
Wat de reisgidsen je niet vertellen
De beste manier om Habay te ervaren is via het nieuwe points-nœuds fietsnetwerk dat in 2023 werd aangelegd. Dit stelt je in staat je eigen route samen te stellen langs de mooiste plekken zonder vast te zitten aan vooraf bepaalde trajecten.
Bezoek de streek bij voorkeur tijdens de vroege ochtend wanneer de mist nog over de vijvers hangt, of in september voor de Forest Blessing ceremonie. Parkeer gratis bij het Kasteel Pont d’Oye, het culturele hart van het dorp.
Voor cyclisten die Bokrijk’s unieke fietservaring hebben geprobeerd, biedt Habay een wilder alternatief met routes die letterlijk door de bossen en langs de vijvers kronkelen.
Proef zeker de lokale Rulles-bieren in de microbrouwerij die gebruik maakt van water uit dezelfde bronnen die ooit de ijzerindustrie voedden – een perfecte symbiose van geschiedenis en hedendaags vakmanschap.
Als ik bij zonsondergang langs de vijvers terugwandel naar mijn verblijf, denk ik aan hoe Sarah deze plek zou fotograferen – het gouden licht dat door de oude bomen valt, weerkaatsend op het water. Habay-la-Neuve is als een boek dat wacht om gelezen te worden, elke pagina een nieuwe ontdekking, elk hoofdstuk dieper verbonden met een eeuwenoude traditie. In een wereld van luide toeristische bestemmingen, is de stilte hier misschien wel de grootste luxe.