De ondergaande zon kleurt de middeleeuwse muren van Kasteel Duurstede in warme gouden tinten terwijl ik langs de oever van de Lek wandel. Het is bijna 20:00 uur en de 23.826 inwoners van dit Nederlandse vestingstadje lijken zich terug te trekken voor de avond. Wat weinigen weten: dit ogenschijnlijk rustige plaatsje bereidt zich voor op een historisch moment. In 2025 viert Wijk bij Duurstede haar 725-jarig jubileum als stad met stadsrechten – een zeldzame mijlpaal die slechts eenmaal per eeuw gevierd wordt en waarvoor de voorbereidingen al in volle gang zijn.
Ik ben hier om te ontdekken waarom deze plek, op slechts 15 kilometer van Utrecht, binnenkort internationale krantenkoppen zal halen. Met mijn camera in de aanslag en de stille straten voor me, voel ik me als een tijdreiziger tussen twee werelden: het Romeinse verleden en de jubileumtoekomst die voor de deur staat.
Dorestad’s verborgen geheim: waarom 2025 cruciaal wordt
Weinigen beseffen dat onder het huidige Wijk bij Duurstede de restanten liggen van Dorestad, ooit een van de belangrijkste handelscentra van vroegmiddeleeuws Europa. Dit was niet zomaar een nederzetting – het was een Romeinse grootmacht aan de noordelijke grens van het Romeinse Rijk, compleet met een castellum genaamd Levefanum.
“Het jubileum in 2025 markeert niet alleen 725 jaar stadsrechten, maar ook 1300 jaar sinds Dorestad’s bloeiperiode als internationale handelshaven,” vertelt stadsdichter André van Zwieten me tijdens een virtuele rondleiding. Zijn online tours geven een uniek perspectief op plekken die zelfs voor regelmatige bezoekers verborgen blijven.
Voor het jubileum plant de stad een reeks Romeinse reenactments en wordt een tijdelijke haven aangelegd waar historische schepen zullen aanmeren – een eerbetoon aan de Lekkodagen-traditie die al jaren de maritieme geschiedenis van de stad viert. Het hoogtepunt: een nachtelijk concert op de vestingwerken met Romeins-geïnspireerde lichtshows.
Het alternatief voor Nijmegen en Giethoorn
Terwijl Wijchen met zijn 36.835 inwoners en Romeinse archeologische schatten al meer bekendheid geniet, biedt Wijk bij Duurstede een vergelijkbare Romeinse ervaring zonder de mensenmassa’s. Met een monumentendichtheid van meer dan 50% in het historische centrum overtreft het zelfs grotere steden in historische waarde per vierkante meter.
Anders dan het overtoeristische Giethoorn, heeft Wijk bij Duurstede haar authenticiteit weten te behouden. Terwijl Dokkum in Friesland middeleeuwse mysteries bewaart, combineert Wijk beide werelden: Romeins én middeleeuws erfgoed, met als klapstuk het 13e-eeuwse Kasteel Duurstede dat uitkijkt over de rivier.
Elke keer als ik hier terugkom, ontdek ik iets nieuws. Vorige week vond ik een verborgen kapel in de kerkmuren die ik in twintig jaar nog nooit had gezien. Die verrassing krijg je niet in drukke toeristische plaatsen.
Een wandeling langs de Lek brengt me bij Molen Rijn en Lek, een werkende windmolen met panoramische uitzichten over de rivier. Opvallend is hoe stil het hier is, zelfs op een zomeravond. In tegenstelling tot Terschelling dat 60.000 extra overnachtingen trekt tijdens festivals, blijft Wijk bij Duurstede een oase van rust.
Wat de reisgidsen je niet vertellen
De beste manier om het jubileumjaar te ervaren is via de nieuwe fietsroute langs de Romeinse Limes, die in 2025 speciaal wordt uitgebreid. Net als Bokrijk’s unieke fietsroutes door historische gebouwen, verbindt deze route verborgen Romeinse overblijfselen met middeleeuwse schatten.
Bezoek op een donderdagochtend tussen 8 en 10 uur voor de mooiste lichtval op de kasteelmuren en vrijwel geen andere toeristen. De Prinses Irene Haven biedt in juli en augustus verfrissende zwemplekken – een geheim dat alleen locals kennen.
Voor het jubileum worden tijdelijke accommodaties opgezet in middeleeuwse stijl, maar reserveer vroeg want deze zullen snel volgeboekt zijn. Parkeer gratis bij de P+R Vikingrijn en wandel 5 minuten naar het centrum voor de meest ontspannen ervaring.
Terwijl de zon nu volledig ondergaat en de kasteeltoren in silhouet tegen de avondhemel afsteekt, denk ik aan wat mijn dochter Emma zou zeggen. Ze zou gefascineerd zijn door de gedachte dat hier ooit Romeinse soldaten liepen, op dezelfde plek waar wij nu staan. Wijk bij Duurstede is als een boek waarvan de meeste pagina’s nog ongelezen zijn – elk bezoek onthult een nieuw hoofdstuk. Wanneer in 2025 de jubileumklokken luiden, zullen velen zich afvragen waarom ze deze verborgen schat niet eerder hebben ontdekt.