Het Woudagemaal staat rustig te wachten terwijl ik mijn fiets parkeer aan de rand van Lemmer. Met 10.355 inwoners is dit Friese dorp verrassend stil op een doordeweekse ochtend, hoewel dat snel zal veranderen. Ik stap over de drempel van ’s werelds grootste nog werkende stoomgemaal – een UNESCO-werelderfgoed dat velen missen tijdens hun Nederlandse avonturen. Van de 1.505 lokale bedrijven zijn het juist de familie-gerunde watersportbedrijven die Lemmer’s unieke karakter vormen, en die volgens experts in 2025 gaan zorgen voor een explosieve bezoekersgroei.
Waarom dit dorp met 10.355 inwoners in 2025 vijf keer zoveel bezoekers verwelkomt
Lemmer, gelegen op de grens tussen het IJsselmeer en de Friese meren, transformeert elke zomer van rustig dorp naar bruisende watersportbestemming. In 2024 ontving het 50.000 bezoekers tijdens het hoogseizoen – een verhouding van bijna 5:1 ten opzichte van de lokale bevolking. Voor 2025 voorspellen experts nog sterkere cijfers.
“We zien een toenemende interesse in kleinschalige bestemmingen waar industrieel erfgoed en watersport samenkomen,” vertelt een lokale havenmeester me terwijl we uitkijken over de jachthaven. De combinatie blijkt uniek in Europa.
Het UNESCO-bekroonde Woudagemaal vormt het kloppend hart van deze explosieve aantrekkingskracht. Als ’s werelds oudste en grootste nog werkende stoomgemaal trekt het techniekliefhebbers, maar het is de combinatie met Lemmer’s watersportmogelijkheden die voor de perfecte storm zorgt.
Anders dan andere Friese dorpen heeft Lemmer een 64% particulier woningbezit, wat de authenticiteit waarborgt terwijl andere bestemmingen bezwijken onder commerciële druk. In augustus stroomt het dorp vol tijdens de Lemsterweek, wanneer zeilwedstrijden en Friese volksmuziek samenkomen in een uniek cultureel spektakel.
Waarom Lemmer Volendam overtreft zonder massatoerisme
Terwijl Volendam jaarlijks 3 miljoen bezoekers ontvangt en worstelt met overtoerisme, blijft Lemmer verrassend authentiek. Het dorp biedt een vergelijkbare charme met vissershuisjes en havensfeer, maar zonder de busladingen toeristen die je weg duwen voor een foto.
“Hier kun je ’s ochtends nog rustig koffie drinken aan de haven zonder reservering. Probeer dat maar eens in Volendam. De Friese ‘It kin net bettere’ mentaliteit (het kan niet beter) voel je hier overal.”
In tegenstelling tot de meeste toeristische trekpleisters behoudt Lemmer zijn ziel, vergelijkbaar met Workum dat bekend staat om zijn monumentendichtheid. De economische structuur maakt het verschil: 1.505 kleine ondernemingen in plaats van grote hotelketens vormen het commerciële landschap.
Net zoals IJlst een industriële verrassing was met zijn schaatsproductie, verrast Lemmer met een werkend industrieel monument dat nog steeds functioneel is binnen het Nederlandse waterbeheer. Het Woudagemaal pompt bij extreme waterstanden nog altijd water weg, een levend stuk geschiedenis.
Wat de reisgidsen je niet vertellen
De beste manier om Lemmer te ervaren is via een gecombineerd bezoek. Begin bij het Woudagemaal (entree €8,75) in de vroege ochtend wanneer het ochtendlicht door de machtige stoomketels valt. Parkeer gratis bij het bezoekerscentrum waar je kunt reserveren voor een rondleiding.
Wandel daarna 800 meter naar de historische kern voor lunch bij een van de lokale cafés. De perfecte timing voor het Woudagemaal is tussen 9:00-11:00 uur wanneer toerbussen nog niet gearriveerd zijn. In juli 2025 zijn er speciale demonstraties gepland waarbij de stoommachines daadwerkelijk in werking worden gesteld.
Voor wie ook Dokkum’s rust waardeert, ligt Lemmer op slechts 75 minuten rijden, perfect voor een Friese meerdaagse ontdekkingstocht. Lokale insiders raden aan om minimaal één nacht te blijven om de magie van de zonsondergang over het IJsselmeer te ervaren.
Terwijl ik mijn laatste koffie drink aan de haven, besef ik waarom Lemmer me zo raakt. Het is die zeldzame plek waar industrieel vernuft en natuurlijke schoonheid elkaar ontmoeten zonder toeristisch circus. Sarah zou hier prachtige foto’s maken van het stoomgemaal bij zonsopgang. In een land waar water zowel vriend als vijand is, vormt Lemmer een levend monument van hoe Nederlanders die relatie hebben gevormd – een relatie die in 2025 meer bezoekers dan ooit zal inspireren.