Ik parkeer mijn huurauto onder een oude linde en word meteen begroet door golvende velden langs de horizon. Welkom in Nieuwe Pekela, een veendorp met slechts 4.705 inwoners in Oost-Groningen. Wat mij direct opvalt is de verrassende dichtheid van historische gebouwen – bijna 30% van alle panden heeft een erfgoedstatus, waaronder karakteristieke arbeiderswoningen en kapiteinspanden uit de 19e eeuw. Terwijl ik over de hoofdstraat wandel, fluistert het landschap geheimen over een vergeten tijdperk van turfwinning en maritieme bedrijvigheid.
Een veenkolonie die in 2025 de geschiedenisboeken herschrijft
Nieuwe Pekela ondergaat momenteel een stille renaissance. Als je 30,78 vierkante kilometer denkt dat weinig betekent, vergis je je. Dit dorp vormt de voorhoede van een fascinerende trend: veenkoloniale revitalisering, waarbij gemeenschappen hun industrieel verleden omarmen als toeristische troef.
Opmerkelijk is dat terwijl de regio Oost-Groningen kampt met bevolkingskrimp, Nieuwe Pekela sinds 2013 een bescheiden groei van 0,86% laat zien. Dit is geen toeval. Lokale initiatieven transformeren voormalige turfkanalen in recreatieve vaarroutes, en historische arbeiderspanden krijgen nieuwe bestemmingen.
Wat weinigen weten is dat deze streek ooit het economische hart van Noord-Nederland vormde. Het Veenkoloniaal Museum toont hoe de turfwinning hele landschappen vormgaf en duizenden arbeidersgezinnen een bestaan bood. De tentoonstelling over turfgraverswerktuigen geeft een fascinerend inkijkje in deze vergeten industrie.
Net als naburig Oude Pekela, dat Europa’s laatste intacte 17e-eeuwse veenkolonie bewaart, koestert Nieuwe Pekela zijn maritieme wortels. Langs de kanalen staan nog steeds kapiteinspanden die getuigen van een tijd waarin binnenvaartschippers fortuin maakten met turfhandel.
Het alternatief voor overvolle toeristenbestemmingen
Terwijl Giethoorn en Kinderdijk bezwijken onder miljoenen bezoekers per jaar, blijft Nieuwe Pekela authentiek en ongerept. De afwezigheid van toeristische infrastructuur is juist de charme. Geen souvenirwinkels, geen selfiehotspots – alleen het échte Nederlandse plattelandsleven.
Wat Nieuwe Pekela onderscheidt is de combinatie van natuurlijke schoonheid en industrieel erfgoed. Terwijl Hollands Kroon het laatste authentieke polderlandschap verbergt voordat toeristen het ontdekken, bewaart Nieuwe Pekela het verhaal van menselijke veerkracht in het veenlandschap.
“We hebben nooit gedacht dat onze gewone huizen en kanalen bijzonder waren. Voor ons is dit dagelijks leven, maar bezoekers staan versteld van de rust en authenticiteit die ze hier vinden – iets wat ze in Amsterdam of Giethoorn niet meer ervaren.”
Voor architectuurliefhebbers is het dorp een openluchtmuseum. Terwijl Appingedam bekend staat om hangende keukens die nergens anders bestaan, toont Nieuwe Pekela een complete collectie veenkoloniale bouwstijlen, van sobere arbeiderswoningen tot statige kapiteinspanden.
Wat de reisgidsen je niet vertellen
De beste manier om Nieuwe Pekela te ervaren is per fiets. Huur een fiets bij het station van Veendam (15 minuten rijden) voor €12 per dag en volg de historische turfroute langs het Pekelder Hoofddiep. Het vlakke landschap maakt fietsen toegankelijk voor alle niveaus.
Bezoek het dorp bij voorkeur tijdens de vroege ochtenduren (voor 10:00) wanneer lokale bakkers vers brood bereiden en vissers hun netten controleren. Of kom in juli 2025 voor het Zomerfeest en Rock-On Festival, twee lokale evenementen die de gemeenschapsgeest vieren.
Een verborgen juweeltje is het Kapiteinshuis Pekela, een perfect bewaard 19e-eeuws woonhuis dat alleen op zaterdagmiddagen tussen 13:00-16:00 geopend is. Hier ontdek je hoe scheepskapiteins leefden tijdens de bloeiperiode van de turfvaart.
Terwijl ik mijn laatste ochtend doorbreng op een bankje langs het kanaal, besef ik dat Nieuwe Pekela de essentie vertegenwoordigt van wat we zoeken in reizen: niet het afvinken van bezienswaardigheden, maar het ontdekken van plekken waar tijd en authenticiteit samenvloeien. Sarah zou hier urenlang fotograferen – de ochtendmist die over de kanalen hangt, creëert precies die mysterieuze sfeer die ze in haar werk najaagt.
Dit veendorp is geen bestemming voor wie entertainment zoekt, maar een plek waar het Nederlandse landschap zijn verhaal vertelt aan wie bereid is te luisteren. En in 2025, wanneer de rest van de wereld dit ontdekt, zul je kunnen zeggen dat je er was voordat het in de reisgidsen stond.