Terwijl ik over de rode houten ophaalbrug loop die toegang geeft tot Bourtange, valt de plotselinge stilte me op. Na slechts 90 minuten rijden vanuit Groningen-stad ben ik in een andere wereld beland. Een perfect bewaard gebleven stervormige vesting, thuisbasis van slechts 430 inwoners, omringd door grachten die de ochtendzon weerkaatsen. Wat mij echter het meest verrast, is niet de indrukwekkende fortificatie, maar wat een lokale bewoner me net vertelde – dit piepkleine dorp bereidt zich voor op een transformatie in 2025 die niemand had kunnen voorspellen.
Het verborgen sterfort dat in 2025 de krantenkoppen gaat halen
Bourtange is uniek in Nederland als enige volledig gerestaureerde sterfort dat nog bewoond wordt. Terwijl Giethoorn met zijn 519 toeristen per bewoner kampt met overtoerisme, behoudt deze historische parel haar authenticiteit ondanks groeiende bezoekersaantallen.
In 2025 viert het dorp een bijzondere herdenking: 353 jaar sinds de legendarische weigering van kapitein Prott om zich over te geven tijdens een belegering. Toen de bisschop van Münster Bourtange in 1672 wilde omkopen met gouden munten, antwoordde Prott brutaal: “200.000 kogels kunt u krijgen!” – een uitspraak die nu centraal staat in grootse herdenkingsplannen.
De plaatselijke evenementencommissie heeft een ambitieus programma samengesteld met historische veldslagen, ambachtelijke markten en internationale delegaties. Sarah, mijn vrouw en fotograaf, zou hier dagen kunnen doorbrengen om alleen al de kleurrijke kostuums vast te leggen.
Wat Bourtange werkelijk onderscheidt van andere historische locaties is het feit dat het een levend museum is. Kinderen fietsen naar school, een ambachtelijke kaarsenmaker werkt in zijn atelier, en op zondagmiddag wordt stipt om 15:00 uur een historisch kanon afgevuurd – een traditie die toeristen blijft verrassen.
Nederland’s antwoord op Gettysburg, maar zonder de drukte
Net zoals Ezinge toont hoe Noord-Nederland rijk is aan archeologische geschiedenis, bewijst Bourtange dat militaire geschiedenis hier springlevend is. De geplande veldslagheropvoeringen voor 2025 doen denken aan Gettysburg, maar dan op een toegankelijke schaal zonder massatoerisme.
“Je loopt hier letterlijk door pagina’s geschiedenisboeken, maar met het verschil dat je ook een kop koffie kunt drinken bij iemand die er daadwerkelijk woont. Het is alsof het verleden en heden samenkomen op elke straathoek.”
In tegenstelling tot Montreuil-sur-Mer’s vestinggeschiedenis dat Victor Hugo inspireerde, heeft Bourtange geen literaire roem nodig gehad om bewaard te blijven. De restauratie tussen 1960 en 1992 heeft het fort teruggebracht naar zijn glorie uit de jaren 1740-1750, compleet met de karakteristieke rode ophaalbruggen en vijfhoekige bastions.
De voorbereidingen voor 2025 zijn al zichtbaar. Nieuwe informatieborden worden geplaatst, historische groepen repeteren gevechtsscènes, en lokale ondernemers renoveren hun panden. Samen met Garnwerd’s 200 jaar geschiedenis in 2025 maakt Bourtange van Groningen een must-visit provincie volgend jaar.
Wat de reisgidsen je niet vertellen
De meeste bezoekers komen via de N365 vanuit Vlagtwedde, maar insiders weten dat de route via Sellingen schilderachtiger is. Parkeren is gratis aan de rand van het dorp, aangezien auto’s niet zijn toegestaan binnen de vesting.
Bezoek Bourtange bij voorkeur vroeg in de ochtend of na 16:00 uur wanneer de dagjesmensen vertrekken. In 2025 worden de drukste dagen verwacht rond 12-13 juli (herdenking van Prott) en weekenden in augustus voor de grote veldslagheropvoeringen.
Voor de ultieme ervaring raad ik aan om te overnachten in een van de historische gebouwen met traditionele boxbedden. Mijn dochter Emma was gefascineerd door deze houten slaapkastjes toen we hier vorig jaar verbleven – een herinnering die ze nog steeds koestert.
Terwijl Amsterdam bewust transformeert naar duurzame toerismestad, biedt Bourtange al jarenlang een model voor verantwoord erfgoedtoerisme zonder concessies te doen aan authenticiteit.
Wanneer ik over de vestingwallen loop en uitkijk over het omringende platteland, begrijp ik waarom dit fort 400 jaar geleden onneembaar was. En in 2025, wanneer het verhaal van kapitein Prott opnieuw tot leven komt, zal deze kleine vesting nogmaals bewijzen dat soms de meest betekenisvolle geschiedenis te vinden is op de minst verwachte plekken. Net als een stervormige diamant in het Nederlandse platteland, wacht Bourtange om herontdekt te worden voordat de rest van de wereld het geheim ontdekt.